هر آنچه در مورد دیابت لازم است بدانید [ از تشخیص تا درمان ]

دیابت چیست؟ دیابت چگونه درمان می‌شود؟ چگونه از مبتلا شدن به دیابت جلوگیری کنیم؟ شاید این سوال‌ها، مهمترین سوال‌هایی باشد که این روزها در فضای اینترنت تکرار می‌شوند.

دیابت رفته رفته به یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها تبدیل شده است و نمودار پیشرفت این بیماری همواره رشد صعودی به همراه دارد.

با انجام دادن برخی کارها و ایجاد عادات سالم، می‌توانید تا حد زیادی احتمال مبتلا شدن به این بیماری را پایین بیاورید که همین مورد نیازمند دانش و آگاهی پیرامون دیابت است.

در ادامه‌ی این مقاله ما قصد داریم تمامی اطلاعات پزشکی که در مورد دیابت وجود دارد را خدمت شما همراهان ویدو ارائه دهیم.

به طور کلی ما این مقاله را به بخش‌هایی مانند:

• دیابت چیست؟
• انواع دیابت
• پاتوژنز (فرایند ایجاد) دیابت
• علائم دیابت
• عوارض دیابت (که شامل عوارض حاد و مُزمن می‌شود)
• درمان دیابت
• تشخیص و غربالگری دیابت

طبقه بندی کرده‌ایم.

امیدواریم که با مطالعه این مقاله و انجام رهنمودهای ذکر شده، زندگی شاداب و سالمی داشته باشید.

دیابت چیست؟

دیابت یک کلمه‌ی یونانی است که در قدیم برای کسانی‌‌‌‌‌ که پُر اِدراری داشته‌اند استفاده می‌شده است. پس از همین ابتدای کار بدانیم که یکی از ویژگی‌های افراد با دیابت کنترل نشده پر‌ ادراری است.

دیابت نوعی بیماری هورمونی است که بدن در این بیماری توانایی کنترل و تنظیم قند خون را از دست می‌دهد. همین اختلال تنظیمی باعث ایجاد مشکلات متفاوت در ارگان‌های مختلف بدن می‌شود و‌ مشکلات عظیمی بر فرد مبتلا به دیابت و سیستم بهداشت و درمان تحمیل می‌کند.

طی دو دهه‌ی گذشته شیوع جهانی دیابت به میزان قابل توجهی افزایش پیدا کرده است. (از مقدار تخمینی 30 میلیون نفر در سال 1985 به 382 میلیون نفر در سال 2013)

طی این روند پیش بینی می‌شود که تا سال 2035 حدود 600 میلیون نفر در دنیا به دیابت مبتلا خواهند بود و شیوع دیابت نوع 2 بسیار سریعتر از نوع1 افزایش می‌یابد و این امر احتمالا به دلیل افزایش چاقی، کاهش سطح فعالیت مردم متعاقب صنعتی شدن کشورها و بالا رفتن سن افراد می‌باشد.

انواع دیابت

به طور کلی دیابت به 3 نوع

• دیابت شیرین
• دیابت بی‌مزه
• دیابت شیرین حاملگی

تقسیم بندی می‌شود. در ادامه با توضیحاتی مختصر، انواع دیابت را برای شما تشریح می‌نماییم.

دیابت شیرین یا ملیتوس که خود به دو نوع تقسیم میشود.

نوع1: بر اثر فقدان یا کمبود شدید انسولین (یکی از هورمون‌های تنظیم کننده قند خون که از پانکراس ترشح می‌شود) ایجاد می‌شود و اغلب موارد در کمتر از سن 30 سالگی رخ می‌دهد.

نوع2: شامل گروه متنوعی از اختلالات است از جمله مقاومت به انسولین، ترشح انسولین، ‌افزایش تولید گلوکز (قند مصرفی بدن) و بیشتر در سنین بالا به وجود می‌آید.

در گذشته دیابت را به دو نوع وابسته به انسولین، ‌دیابت غیر وابسته به انسولین تقسیم می‌کردند. ولی امروزه مشخص شده است که بسیاری از کسانی که دیابت نوع 2 می‌گیرند نیز در اخر به انسولین نیازمند می‌شوند.

2_دیابت بی‌مزه:در این بیماری تنظیم یک هورمون دیگر بدن به نام AVP(هورمون ضد ادراری که تنظیم اب بدن را به عهده دارد)به هم می‌خورد. بدن اب را دفع میکند و فرد به پر ادراری مبتلا می‌شود.

3_دیابت شیرین حاملگی:در 1الی 14 درصد حاملگی‌ها رخ می‌دهد. اکثر این زنان پس از زایمان به حالت طبیعی تحمل گلوکز برمی‌گردند. اما در طول زندگی خود در معرض خطر عمده ابتلا به دیابت در طی 10 الی 20 سال اینده قرار می‌گیرند.

مکانیسم تنظیم قند خون در بدن

اول این را بدانیم که قند اصلی مصرفی بدن گلوکز است و وقتی که ما غذا میخوریم طی فرآیندهایی که در سیستم گوارش و کلا بدن اتفاق می‌افتد قند‌هایی که در غذا بودند و ما مصرف کردیم به گلوکز تبدیل می‌شوند.

حالا این هورمون انسولین که از عضوی از بدن به نام پانکراس ترشح می‌شود گلوکز اضافی داخل خون را در قسمت‌های مختلف بدن مثل کبد و ماهیچه‌ها (به شکل یک قند بزرگ تر به نام گلیکوژن) ذخیره می‎کند و یا آن را تبدیل به اسید‌های چرب و به عنوان چربی ذخیره می‌کند وباعث پایین آمدن قند خون می‌گردد. محرک اصلی ترشح انسولین میزان قند خون است.

وقتی که قند خون پایین می‌آید، مثل زمان‌هایی که فرد روزه است هورمون دیگری به نام گلوکاگون که آن هم از پانکراس ترشح می‌شود باعث آزاد شدن گلوکز از کبد می‌گردد و باعث بالا رفتن قند خون می‌گردد. هورمون های دیگری نیز در بالا رفتن قند خون موثر هستند مثل هورمون رشد، ‌‌کورتیزول (هورمون ترشحی از غده فوق کلیه)، ‌اپی‌نفرین و نورواپی‌نفرین (این دو نیز از غده فوق کلیه ترشح می‌شوند.)

در زمان‌های که به مدت طولانی مواد غذایی به بدن نرسد(کربوهیدرات و چربی) بدن از ذخیره چربی خود نیز استفاده کرده و اسید های چرب در کبد مصرف می‌شوند و باعث تولید اجسام کتونی شده که در عوارض دیابت نقش دارد.

پاتوژنز (فرایند ایجاد) دیابت

دیابت نوع 1در نتیجه تعامل عوامل ژنتیکی، محیطی و ایمنولوژیک ایجاد می‌شود که در نهایت موجب از بین رفتن سلول های بتاپانکراس که انسولین را ترشح می‌کنند می‌شود. دیابت نوع 1 در هر سنی می‌تواند ایجاد شود اما معمولا پیش از سن 20 سالگی دیده می‌شود. این افراد معولا لاغر هستند.

بیشترین عامل تاثیرگذار در ایجاد دیابت نوع 1 ژنتیک است و عوامل محیطی مثل عفونت، فقط تخریب پانکراس توسط سلول‌های ایمنی بدن را آغاز می‌کند.

تا به امروز هیچ مداخله‌ای برای پیشگیری از دیابت نوع 1 موفقیت آمیز نبوده است.

در دیابت نوع 2 علاوه بر ترشح غیر طبیعی انسولین، گیرنده های انسولینی کبد و ماهچه ها نسبت به انسولین مقاومت پیدا می‌کنند. 80 درصد مبتلایان به دیابت نوع 1چاق هستند. از سلول های چربی محصولاتی در بدن ترشح می‌شود که باعث کاهش مقاومت گیرنده‌های انسولینی می‌گردد که در افراد چاق این محصولات کمتر ترشح شده و باعث مقاومت انسولینی می‌گردد.

دیابت نوع2 معمولا در سنین بالاتر اتفاق می‌افتد و ممکن است فرد مدت طولانی دیابت داشته باشد و نفهمد که باعث عوارض زیادی شده برای همین غربال‌گری آن بسیار مهم است.

خوشبختانه راه‌هایی برای پیشگیری یا حداقل به تعویق انداختن دیابت نوع 2 وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

– ورزش کردن به مدت 30 دقیقه در روز 5 بار در هفته برای کاهش وزن.

– رژیم غذایی مناسب:به این منظور بهتر است که هر فرد رژیم مخصوص خودش را داشته باشد و این رژیم توسط دکتر متخصص تجویز شود.اما در کل بهتر است که:

رژیم غذایی با کالری کم شامل کربو هیدرات و چربی پایین استفاده شود.

مصرف چربی ترانس به حداقل برسد.

فیبر‌ها، سبزیجات، میوه‌ها، محصولات لبنی مثل یه فرد سالم مصرف شوند.

در فردی که پره دیابت است و ریسک فاکتور های ابتلا به دیابت ان بالا است میتوان از قرص متفورمین استفاده کرد که البته باید در این مورد حتما با پزشک مشاوره کرد.

علائم دیابت

دیابت اول باعث بالا رفتن قند خون شده که همین هیپرگلیسمی (بالا رفتن قند خون) باعث ایجاد علایم می‌شود.

• پر ادراری یا polyuria
• پرنوشی یا polydipsia
• کاهش وزن
• ضعف و خستگی در طول روز
• عفونت های سطحی مکرر مثل عفونت واژن به دلیل دفع گلوکز در ادرار ایجاد شرایط مناسب برای عفونت مثل عفونت‌های قارچی پوست
• ترمیم آهسته زخم‌های پوستی بدن
• تاری دید که بر اثر تغییرات محتوای عدسی چشم ایجاد شده و با کنترل قند خون برطرف می‌شود.

عوارض دیابت

همانطور که در ابتدای مقاله عرض کردیم، عوارض دیابت به 2 بخش حاد و مزمن تقسیم می‌شوند.

در ابتدا شما با عوارض حاد دیابت و سپس با عوارض مزمن بیماری آشنا می‌شوید.

عوارض حاد دیابت

دیابت 3 عارضه حاد و شدید دارد که می‌تواند کشنده باشد.

الف_ کتواسیدوز دیابتی: زمانی اتفاق می‌افتد که اجسام کتونی در خون بالا بروند و باعث اسیدی شدن بدن بشوند. معمولا در افراد با دیابت نوع 1 رخ می‌دهد. بیشتر مواقع طی 24 ساعت اتفاق می‌افتد و ممکن است اولین نشانه‌ای باشد که موجب تشخیص دیابت نوع 1 می‌گردد.

علائم آن شامل تهوع و استفراغ و بعضی مواقع درد شدید شکمی در حدی که انگار یکی از احشاء شکمی پاره شده است. بالا بودن قند خون موجب دفع زیاد اب و کاهش حجم پلاسما بدن شده که آن هم موجب تاکی کاردی (افزایش ضربان قلب) و کاهش فشار خون می‌شود.

یکی از علائمی که پزشک را در تشخیص DKA (کتواسیدوز دیابتی) بسیار کمک می‌کند بوی میوه‌ای است که نفس بیمار می‌دهد مثل زمانی که یک فرد مدت طولانی‌ای غذا نخورده است و اسیدی بودن بدن این بو را ایجاد می‌کند.

– در موارد خیلی وخیم، بیمار دچار تنگی نفس شده و هوشیاری فرد کاهش یافته و در آخر ممکن است به کما برود.

این شرایط وقتی به وجود می‌آید که انسولین تجویزی به بیمار کم باشد؛ مثلا کودکانی که از زدن انسولین امتناع می‌کنند به دلیل قهر کردن با پدر و مادرانشان یا زمانی که یک بیماری همزمان با دیابت برای بیمار اتفاق بیافتد.

تشخیص به موقع کتواسیدوز دیابتی امر حیاتی می‌باشد و امکان درمان هر چه سریع تر فراهم می‌کند.

برای جلوگیری از به وجود آمدن این شرایط بهتر است این نکات به بیمار آموزش داده شود.

1_ در زمان بیماری یا زمانی که غذا خوردن بیمار مختل شده است به طور مکرر گلوکز خون را اندازه گیری کند.

2_ هنگامی که گلوکز خون بالای 300 شد کتون‌های ادراری را اندازه گیری کنند.

3_ مایعات زیاد بنوشند.

4_ مصرف انسولین را ادامه و یا بیشتر کنند.

5_ در صورت استفراغ مداوم یا قند بالا غیر قابل کنترل سریعا به پزشک خود مراجعه کنند.

ب_ هیپراسمولار هیپرگلایسمیک(HHS): چرا اسم این عارضه هیپر اسمولار هیپر گلایسمیک است؟

هیپر به معنای زیاد، اسمول هم واحد غلظت مایعات و گلایسمیک هم به قند اشاره دارد. یعنی در این وضعیت غلظت مایعات بدن و گلوکز خون بسیار بالا است.

نمونه شاخص این عارضه یک فرد میانسال مبتلا به دیابت نوع 2 با سابقه چند هفته‌ای پر ادراری، کاهش وزن، کاهش دریافت خوراکی می‌باشد. این شرایط باعث کاهش شدید مایعات بدن و افزایش ضربان قلب و افت فشار خون می‌شود و اگر این شرایط ادامه یابد باعث کاهش سطح هوشیاری و در نهایت به کما رفتن فرد می‌شود. در HHS فرد علائمی مثل تهوع، استفراغ، درد شکمی ندارد و نفسش بوی میوه نمی‌دهد.

علت ایجاد این مشکل کمبود انسولین بدن و مصرف ناکافی مایعات توسط فرد دیابتی است.

عفونت های بدن مثل سپسیس، پنومونی (عفونت ریه) باعث تشدید HHS می‌شود. بیماری‌های قلبی نیز به همین شکل.

ج_ هیپو گلایسمی: وضعیتی است که در آن قند خون به شدت افت پیدا می‌کند. بسیار خطرناک است و تخمین زده شده است که 6 الی 10 درصد افراد مبتلا به دیابت نوع 1 جان خود را بر اثر هیپو گلایسمی از دست می‌دهند.

قند خون در حالت ناشتا بین 70 الی 110 می‌باشد. علائم وقتی به وجود می‌آید که قند پایین تر 60 شود و اگر پایین تر از 50 شود معمولا بیمار اختلال هوشیاری پیدا می‌کند. وقتی قند خون پایین می‌آید بدن سعی می‌کند سطح قند را با ترشح هورمون گلوکاگون و اپی نفرین و نورواپی نفرین (هورمون‌هایی که از غدد فوق کلیه ترشح می‌شود) و هورمون رشد بالا بیاورد.

هیپو گلایسمی در هر دو نوع دیابت شایع است.

هیپو گلایسمی معمولا توسط دارو‌هایی (انسولین، گلی بنکلامید، ریپاگلیناید) که برای درمان دیابت به کار می‌روند ایجاد می‌شود. افرادی که الکل زیادی مصرف می‌کنند زیاد دچار هیپو گلایسمی می‌شوند.

علائم شایع آن تعریق شدید و رنگ پریدگی می‌باشد. علایم دیگر آن تپش قلب، لرزش دست، خستگی، عصبی شدن بیمار، سردرد و در موارد شدید می‌تواند تشنج و از دست دادن هوشیاری و در نهایت مرگ باشد.

برای درمان در مواردی که بیمار علایم هیپو گلایسمی را پیدا می‌کند و هوشیار است می‌تواند با خوردن چند حبه قند یا یک لیوان آب میوه علائم را برطرف کند و اگر علائم برطرف نشد قند خون را اندازه گیری کرده و در صورت پایین بودن قند یک لیوان دیگر آب میوه مصرف کند و هیپو گلایسمی را برطرف کند.

بهتر است که کربوهیدرات ‌‌‌‌‌های که قند خون را دیر‌تر بالا می‌برد مصرف نشوند؛ مثل نان، بیسکوییت، شکلات و …

در صورتی که وضع بیمار وخیم و اورژانسی بود به مرکز درمانی مراجعه کرده تا گلوکز تزریقی دریافت کند.

عوارض مزمن دیابت

عوارض مزمن دیابت در اثر بالا بودن طولانی مدت قند خون ایجاد می‌شود و آن را به دو گروه عوارض عروقی و غیر عروقی تقسیم می‌کنند.

عوارض عروقی

عوارض چشمی (رتینوپاتی دیابتی): علت اصلی نابینایی در سنین بین 20 الی 74 سال در امریکا می‌باشد. احتمال نابینایی یک فرد دیابتی 25 برابر یک فرد عادی است.

عوارض چشمی در بیشتر کسانی که بالای 20 سال از دیابت آن‌ها می‌گذرد دیده می‌شود به خصوص در کسانی که دیابت نوع 2 دارد و دیابت آن‌ها دیر تشخیص داده شده است.

دیابت در طولانی مدت باعث خون ریزی از عروق کوچک چشم و ادم ماکولار (تورم لکه زرد چشم) و عدم خون رسانی به شبکیه چشم می‌شود و بدن برای جبران این مشکل شروع به تشکیل عروق جدید زیادی برای خون رسانی می‌کند که اگر این عروق در معاینه چشم دیده شوند نشان از آسیب چشم است.

درمان:بهترین راه پیشگیری و به تعویق انداختن، رتینوپاتی دیابت با کنترل شدید قند خون و فشار خون است.

برای درمان بیمار زمانی که دچار کاهش دید شده است و عروق کوچک زیادی در معاینه چشم وی دیده می‌شود معمولا از لیزر درمانی (لیزر فتوکواگولاسیون) استفاده می‌گردد.

عوارض کلیوی (نفروپاتی دیابتی): مهم ترین علت بیماری های مزمن کلیوی و نیاز پیوند کلیه می‌باشد.

20 الی 40 درصد دیابتی ها به نفروپاتی دیابتی دچار می‌شوند و وابسته به ژنتیک افراد و سابقه خانوادگی دیابتی‌ها است که آیا مبتلا شوند یا نه.

سیگار باعث تسریع تخریب کلیه‌ها در افراد دیابتی می‌شود.

دیابت در طولانی مدت باعث می‌گردد که کلیه کارکرد خود را از دست بدهد و پروتئین خون را در ادرار دفع کند.

درمان: بهترین درمان باز هم تشخیص به موقع دیابت و کنترل شدید قند خون و فشار خون است تا فرآیند تخریب عروق کلیه‌ها کند شود یا تخریب نشوند؛ اما اگر فرد پروتئین آوری (دفع پروتئین در ادرار) داشت باید به پزشک مراجعه کند تا میزان تخریب را بررسی و داروی مناسب برای وی تجویز کند.

عوارض عصبی (نوروپاتی دیابتی): عوارض عصبی تقریبا در 50 درصد افراد دیابتی ایجاد می‌گردد.

ریسک ایجاد نوروپاتی در افرادی که وزن بالا (BMI بالا) دارند، سیگاری‌ها و کسانی که بیماری قلبی و عروقی دارند، و همچنین کسانی که فشار خون دارند بیشتر است.

نوروپاتی می‌تواند چندین عصب را درگیر کند که به آن پلی نوروپاتی می‌گویند و علائم آن احساس کرختی، گزگز کردن، سوزش و در نهایت بی حسی در پاها هست و میتواند رفلکس‌های مچ پا را نیز مختل کند.

نوروپاتی می‌تواند یک عصب را درگیر کند که به آن مونو نوروپاتی می‌گویند مثل درگیری عصب سوم مغزی که باعث دو بینی بیمار می‌گردد.

دیابت می‌تواند در طولانی مدت اعصاب اتونوم (اعصاب خودگردان بدن) درگیر و علائمی همچون افزایش ضربان قلب در هنگام استراحت، افت فشار خون، تعریق زیاد، مشکل گوارشی، مشکل تخلیه مثانه ایجاد کند.

درمان: باید قند خون بیمار کنترل شود و اگر فرد بیمار فشار خون بالا نیز دارد باید درمان شود. باید از مکمل های ویتامینی و فولات مصرف کند و از خوردن الکل و کشیدن سیگار پرهیز کند.

زخم پای دیابتی: نکته بسیار مهمی که باید به آن خیلی دقت کرد این است که این بیماران در طولانی مدت حس لمس و درد پاهای خود را از دست می‌‌دهند و قدرت ترمیم زخم آن‌ها ضعیف است؛ برای همین اگر پای بیمار زخم شود نمی‌فهمد و ممکن است باعث ایجاد عفونت در پا و در موارد درگیری شدید پا، ممکن است پا را قطع کنند.

بیشترین مکانی هم که در پا زخم می‌شود و فرد متوجه نمی‌شود شست پا و و مفصل‌های اتصالی انگشتان پا به کف پا هستند.

ریسک این عارضه در مردان و افراد سیگاری، کسانی که ناهنجاری استخوانی پا دارند بیشتر است.

توصیه‌هایی که برای پیش گیری از زخم پا میتوان بیان کرد:

1_ استفاده از کفش مناسب و استفاده نکردن از کفش‌های تنگ

2_ بررسی روزانه پا برای شناسایی زخم‌های کوچک

3_ تمیز و مرطوب نگه داشتن پاها

4_ اجتناب از پا برهنه راه رفتن

5_ مراقبت از ناخن‌ها

اگر پای بیمار زخم شد باید به پزشک مراجعه کند تا وجد عفونت بررسی شود و در صورت نیاز آنتی بیوتیک تجویز شود. بیمار نباید بر روی زخم فشار بیاورد.

در افرادی که درد شدید عصبی دارند میتوان از داروهای دولوکستین، پرگابالین، گاباپنتین که داروهای عصبی می‌باشند و عوارض زیادی دارند استفاده کرد؛ اما قبل از مصرف حتما باید به دکتر خود مراجعه کنند.

عوارض قلب و عروقی: در بیماران دیابتی، بیماری های قلبی و عروقی به شکل قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند. نارسایی مزمن قلب، سکته قبل، گرفتگی عروق کرونر قلب در افراد دیابتی به مراتب بیشتر است. بیماری عروق مغزی در افراد دیابت حدودا 3 برابر افراد سالم است. دیابت، مرگ و میر بیماران بر اثر حوادث قلبی عروقی در مردان 2 برابر و در زنان 4 برابر افزایش پیدا می‌دهد.!!

در افراد دیابتی نوع 2 بیماری‌های قلب و عروقی بیشتر است زیرا ممکن است از دیابت بیمار مدت طولانی گذشته و تشخیص داده نشده باشد. برای همین در بیماران دیابتی نوع 2 در همان زمان تشخیص، عوارض دیابتی بیماری نیز بررسی می‌شود.

فشار خون بالا، چاقی، کاهش فعالیت‌های بدنی، سیگار کشیدن و دیس لیپیدمی، ریسک مشکلات قلبی و عروقی بیشتر می‌کند.

دیس لیپیدمی به شرایطی که چربی های مضر خون بالا و چربی های مفید پایین باشد می‌گویند.

در بیماران دیابتی برای کاهش ریسک بیماری ‌های قلبی و عروقی باید مقدار چربی HDL را که مفید است را در خون بالا ببرند و تری گلیسیرید، LDL که چربی های مضر هستند پایین بیاورند و برای این کار باید از رژیم با چربی اشباع کمتر و کلسترول کمتر استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: بهترین رژیم‌های غذایی [ 10 رژیم برتر غذایی از دیدگاه سازمان تغذیه و بهداشت آمریکا ]

یکی از توصیه‌ها برای پیش گیری از عوارض قلبی و عروقی در کسانی که یکی از ریسک فاکتور‌های بالا را دارند و مدت طولانی دیابت داشته‌اند، مصرف آسپیرین است؛ البته در صورتی که زخم معده نداشته باشند.

عوارض غیر عروقی

عوارض گوارشی: دیابت می‌تواند تخلیه‌ی معده و حرکات روده را کُند کند و در نتیجه علائمی مثل بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، سیری زودرس را در فرد بیمار ایجاد کند.

عوارض ادراری و تناسلی: دیابت عملکرد مثانه را مختل می‌کند و می‌تواند باعت ناتوانی در تخلیه‌ی کامل مثانه شود در نتیجه میزان ادرار باقی مانده در مثانه بعد تخلیه بیشتر می‌گردد که همین امر موجب بی ‌اختیاری ادراری و عفونت‌های راجعه مکرر ادراری می‌گردد.

دیابت در خانم‌ها می‌تواند میل جنسی را کاهش دهد و موجب درد در هنگام مقاربت و نزدیکی شود. در آقایان نیز می‌تواند نعوظ را مختل کند و موجب انزال برگشتی شود.

– عفونت های متعدد: در بیماران دیابتی به دلیل ناهنجاری‌های سیستم ایمنی و قند بالایشان که شرایط را برای رشد میکروب‌ها مساعد می‌کند، شیوع عفونت بیشتر است؛ مثل عفونت‌های ادراری، پوستی،عفونت گوش خارجی.

– عوارض چشمی غیر عروقی: دیابت می‌تواند glaucoma یا آب سیاه را ایجاد کند که در اثر بالا رفتن فشار مایع زلالیه است و اگر درمان نشود می‌تواند به عصب چشم آسیب زده و موجب کوری شود. cataract یا آب مروارید (عدسی چشم کدر می‌شود و نمی‌تواند انجنا خود را تغییر دهد) نیز از عوارضی است که دیابت می‌تواند ایجاد کند.

درمان دیابت

درمان دیابت نوع 1: برای درمان اول باید با بیمار مشاوره کرد و سن بیمار و عادات زندگی و شغلی وی را در نظر گرفت و هدف کنترل قند خون را تأیین کرد. در بیماران دیابتی نوع 1 تنها راه درمان امروزی انسولین است.

نوع انسولین مصرفی و رژیم مصرف انسولین توسط پزشک تأیین می‌گردد.

درمان دیابت نوع 2: در این نوع، بیمار باید رژیم مصرفی خود را به شکلی تنظیم کند که اگر اضافه وزن دارد وزنش را کاهش دهد و ورزش کند که در روش‌های پیشگیری ذکر شد.

در نوع 2 میتوان از قرص های خوراکی استفاده کرد. مکانیسم کار این قرص ها افزایش ترشح انسولین، کاهش تولید گلوکز بدن، دفع گلوکز در ادرار، افزایش حساسیت گیرنده‌های انسولین بدن است.

انواع داروهای خوراکی

متفورمین: این دارو باعث کاهش تولید گلوکز در بدن و افزایش مصرف آن اعضای بدن می‌گردد. متفورمین همچنین به کاهش وزن نیز کمک می‌کند. این به این معنا نیست که افراد غیر دیابتی برای کاهش وزن می‌توانند از آن استفاده کنند.

متفورمین دارای عوارض گوارشی مثل اسهال، تهوع، بی‌اشتهایی، مزه فلز در دهان است و در بیماران با نارسایی کلیوی و مشکلات کبدی منع مصرف است.

بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد کبد چرب [ انواع بیماری‌های کبدی، پیشگیری و درمان این بیماری‌ها ]

گروه سولفونیل اوره‌ها شامل گلی‌کلازید، گلی‌بن کلامید، گلی پیازید، گلیمی پرامید.

این گروه داروها باعث افزایش ترشح انسولین می‌شود. از عوارض آن‌ها هیپوگلایسمی و افزایش وزن است و در افراد با مشکلات کلیوی و کبدی بهتر است مصرف نشوند.

تعدادی داروی دیگر به نام‌های رپاگلیناید و نتگلیناید نیز وجود دارد که با مکانیسم افزایش ترشح انسولین همانند سولفونیل اوره‌ها کار می‌کنند؛ اما ترکیب شیمایی آن‌ها فرق دارند که عارضه این‌ها نیز هیپوگلایسمی است.

در مجموع تعداد زیادی دارو با عوارض متفاوت برای درمان دیابت نوع 2 وجود دارد که فقط تعدادی از آن‌ها اینجا گفته شد.

معمولا پزشک ابتدا رژیم غذایی بیمار را عوض کرده و ورزش را به زندگی روزمره فرد اضافه کرده و بعد از آن از متفورمین استقاد می‌کند و اگر جواب مناسب نگرفت دارو‌های بعدی را اضافه کرده.

در نهایت اگر پاسخ مناسبی از دارو‌های خوراکی دریافت نکرد از انسولین استفاده می‌کنند.

تآکید می‌کنم استفاده خودسر از این داروها می‌تواند با عوارض جدی همراه باشد. بدون تجویز پزشک هرگز از این داروها استفاده نکنید.

درمان گیاهی

نکته اول این که درمان‌های گیاهی کمک کننده هستند و درمان اصلی درمان‌های دارویی بالاست که پیشتر به آن‌ها اشاره کردیم و ممکن است افراد مختلف، به این گیاهان پاسخ و نتیجه متفاوتی دهند. مثلا ممکن است فردی حساسیت به این گیاهان داشته باشد و حال وی با مصرف این‌ها بدتر شود.

گیاهانی هستند که به کنترل قند خون و کاهش وزن کمک می‌کنند که تعدادی از آن‌ها را اینجا می‌گوییم؛

دارچین ادویه‌ی غذایی است که مصرف روزانه آن به کنترل قند خون و کاهش کلسترل و LDL کمک می‌کند.

سیر نیز به کنترل قند خون کمک کرده و باعث افزایش اندکی در سطح انسولین می‌گردد.

زنجبیل باعث کاهش وزن، کنترل بهتر قند خون می‌گردد. میتوان از کپسول آن استفاده کرده و روزانه دو فنجان چای زنجبیل مصرف کنید.

زرد چوبه یک ادویه عالی برای افراد دیابتی است؛ چرا که باعث کاهش وزن می‌گردد و در کسانی که اختلالات کلیوی دارند مفید است.

خار مریم گیاهی مدیترانه‌ای است که باعث افزایش حساسیت گیرنده‌های انسولینی میشود و تاثیر مختصری در قند خون ناشتا و HBA1c دارد.

چای سبز که در رژیم لاغری بسیاری افراد وجود دارد و به کاهش وزن کمک می‌کند و تأثیر کمی نیز در کنترل قند خون دارد؛ مصرف روزانه دو لیوان چای سبز به افراد دیابتی توصیه می‌شود.

پونه کوهی باعث بهبود ترشح انسولین می‌شود و افراد دیابتی می‌توانند از روغن خوراکی آن و یا مکمل‌های داروخانه‌ایی آن استفاده کرده.

جنسینیگ گیاهی است خواص بسیاری دارد. مصرف آن در افراد دیابتی باعث می‌گردد که حساسیت گیرنده‌های انسولینی بیشتر شود و از عوارض طولانی دیابت می‌کاهد.

یک نکته مهم که افراد دیابتی باید رعایت بکنند این است که از مصرف زیاد مواد غذایی با کافئین بالا اجتناب کنند؛ زیرا موجب استرس و بالا رفتن هورمون‌های فوق کلیوی می‌گردد، درنتیجه قند خون بالا میرود.

موادی مثل قهوه، شکلات، چایی البته به مقدار زیاد خوراکی‌هایی هستند که کافئین بالایی دارند و باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید.

تشخیص و غربالگری دیابت

امروزه از 3 تست اصلی برای تشخیص و غربالگری دیابت استفاده می‌کنند.

1. تحمل گلوکز ناشتا یا (FPG (Fasting plasma glucose
2. تحمل گلوکز خوراکی یا (OGTT (oral glucose tolerance test
3. ارزیابی هموگلوبین Hba1c) A1c)

در تست FPG قند خون را به صورت ناشتا ارزیابی می‌کنند و در تست OGTT قند خون را دو ساعت بعد از مصرف 75 گرم قند خوراکی ارزیابی می‌کنند.

• در فرد سالم FPG کمتر از 100 میلی گرم بر دسی لیتر است و OGTT کمتر از 140 میلی گرم بر دسی لیتر است. میزان هموگلوبین A1c نیز که در افراد دیابتی بالا می‌رود در فرد سالم کمتر از 5/7 درصد است.
• در فرد دیابتی میزان FPG بالاتر یا برابر 126 و OGTT بالاتر از 200 و درصد Hba1c بالاتر یا مساوی 6.5 است.
• مقدار FPG بین 100 تا 126 و OGTT بین 140 تا 199 و درصد Hba1c بین 5/7 تا 6/4 را پره دیابت می‌گویند؛ یعنی این افراد در آینده در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دیابت هستند.

حال اگر قند خون یک فرد به صورت تصادفی در هر زمانی از روز اندازه‌گیری کردند و قند بالای 200 میلی گرم بر دسی لیتر بود، و فرد علائم کلاسیک دیابت (پر ادراری، پر نوشی، کاهش وزن) را داشت میتوانیم برای او تشخیص دیابت بگذاریم.

می‌توان افراد را با تست‌های بالا غربال گری کرد و تست FPG و هموگلوبین A1c دقت بیشتری برای تشخیص دارند. غربالگری به خصوص در دیابت نوع 2 بسیار اهمیت دارد زیرا:

1_ دیابت نوع 2 می‌تواند تا ده سال بدون علامت در فردی وجود داشته باشد.
2_ برخی مبتلایان به دیابت نوع 2 در هنگام تشخیص دارای یک یا چند عارضه اختصاصی دیابت هستند.
3_ تشخیص و درمان به موقع دیابت نوع 2 می‌تواند سیر طبیعی دیابت را به شکل مطلوبی تغییر دهد و از ایجاد عوارض جلوگیری و یا حداقل به تاخیر بیاندازد.

به تمام افراد بالای 45 سال توصیه می‌شود که هر 3 سال یک بار خود را غربال گری کنند. همچنین بهتر است افراد با ریسک فاکتور‌های دیابت در سنین پایین تر غربال گری شوند.

ریسک فاکتور‌های دیابت نوع 2 عبارتند از سابقه‌ی خانوادگی دیابت (والدین مبتلا و یا خواهر و برادر مبتلا)، چاقی(BMI بالاتر از25)، سابقه دیابت حاملگی یا تولد نوزاد با وزن بیش از 4 کیلوگرم، فشار خون بالا، سطح HDL پایین و LDL و تری گلیسیرید بالا و سابقه بیماری عروقی.

در انتها دستگاه بسیار کوچکی را به شما معرفی می‌کنیم که از طریق آن می‌توانید هر موقع لازم بود، میزان قند خون را بررسی نمایید.

شما می‌توانید برای اندازه گیری قند در خانه از دستگاه گلوکومتر استفاده کنید. روش کار این دستگاه به این صورت است که با لنست (سوزن) یک قطره خون از نوک انگشتان برداشته و روی کیت میزاریم و کیت را در دستگاه قرار می‌دهیم تا قند خون را اندازه گیری کنید.

جهت خرید این دستگاه می‌توانید از طریق دکمه‌ی پایین به وبسایت دیجی کالا مراجعه نمایید و آن را خریداری نمایید.

خرید کیت تشخیص قند خون [ دیجی کالا ]

بیشتر بخوانید

بهترین راه‌های تقویت حافظه [ تقویت حافظه و تمرکز ]
بهترین راه های جلوگیری از افسردگی [ پیشگیری تا درمان ]
بهترین روش برای ترک سیگار [ از شر سیگار خلاص شوید ]