فیلم های توقیف شده ایرانی همواره یکی از جنجالی‌ترین موضوعات در سینمای ایران بوده‌اند که توجه بسیاری از مخاطبان و منتقدان را به خود جلب کردند. این فیلم‌ها معمولا به دلایل مختلفی از جمله مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی یا مغایرت با قوانین نظارتی کشور از اکران عمومی بازمی‌مانند؛ ولی نکته قابل تامل اینجاست که بسیاری از فیلم های ایرانی توقیف شده، به واسطه موضوعات جسورانه، روایت‌های متفاوت و نگاه نو به مسائل جامعه به آثاری ماندگار در تاریخ سینمای ایران تبدیل شده‌اند.
همین موضوع باعث می‌شود که همواره کنجکاوی زیادی در میان مخاطبان جهت شناخت این فیلم‌ها و دلایل توقیف آنها وجود داشته باشد. سوال اساسی اینجاست که چرا برخی از فیلم‌های ایرانی توقیف می‌شوند؟ در ادامه لیست فیلم های ایرانی را که توقیف شده‌اند، به همراه دلایل اصلی ممنوعیت آنها، در اختیارتان خواهیم گذاشت.
عنکبوت مقدس
- سال اکران: 1401
- ژانر: جنایی، مهیج
- کارگردان: علی عباسی
- بازیگران: زهرا امیر ابراهیمی، مهدی بجستانی، فروزان جمشیدنژاد، آلیس رحیمی
این فیلم ایرانی با موضوع تجاوز اثری در ژانر جنایی، نوآر و دلهره‌آور به کارگردانی و نویسندگی «علی عباسی» است که با همکاری «افشین کامران بهرامی» در سال 2022 ساخته شد.
داستان این اثر که از فیلم های جنایی ایرانی بر اساس واقعیت محسوب می‌شود، پرونده واقعی «سعید حنایی»، قاتل زنجیره‌ای معروف به قاتل عنکبوتی را نشان می‌دهد که بین سال‌های 2000 تا 2001 در شهر مشهد، 16 زن که عمدتا در حوزه کار جنسی فعالیت داشتند را به قتل رساند.
نمایش این فیلم سینمایی توقیف شده ایرانی در جریان هفتاد و پنجمین جشنواره فیلم کن و دیگر رویدادهای جهانی، واکنش‌های گسترده‌ای را از سوی رسانه‌ها، مخاطبان و مقامات ایرانی به دنبال داشت. برخی رسانه‌ها محتوای این فیلم را توهین‌آمیز و مخدوش‌کننده تصویر جامعه ایران خواندند؛ ولی استقبال منتقدان از روایت جسورانه فیلم، نگاه عمیق به زوایای تاریک جامعه و بازنمایی یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های جنایی ایران، این اثر را به یکی از آثار ماندگار سینمای جهان تبدیل کرد.
دانه انجیر معابد
- سال اکران: 1403
- ژانر: درام، جنایی
- کارگردان: محمد رسول‌اف
- بازیگران: سهیلا گلستانی، مهسا رستمی، میثاق زارع، ستاره ملکی
دانه انجیر معابد از دیگر فیلم های توقیف شده ایرانی جدید به کارگردانی «محمد رسول‌اف» است که تصویری نمادین با محوریت یک داستان خانوادگی را نشان می‌داد. این فیلم که بدون دریافت مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ساخته شد، از دیگر فیلم های توقیف شده ایرانی بود که پیامدهای سنگینی برای رسول‌اف در ایران به همراه داشت.
در پی ساخت و نمایش این اثر، کارگردان این ثار با حکم 8 سال زندان، شلاق، جریمه نقدی و مصادره اموال روبه‌رو شد؛ ولی دانه انجیر معابد در عرصه بین‌المللی استقبال گسترده‌ای کسب کرد و توانست جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره کن را از آن خود کند.
به امید دیدار
- سال اکران: 1390
- ژانر: مستند، درام
- کارگردان: محمد رسول‌اف
- بازیگران: لیلا زارع، فرشته صدرعرفایی، شهاب حسینی، حسن پورشیرازی
فیلم توقیف شده ایرانی به امید دیدار، اثری برجسته از «محمد رسول‌اف»، کارگردان جسور و مستقل سینمای ایران به حساب می‌آید که در سال 2010 تولید و در سال 2011 برای نخستین‌بار به نمایش گذاشته شد. این فیلم به یکی از مسائل حساس و واقعی جامعه ایران می‌پردازد و به همین دلیل توجهات بسیاری را در سطح بین‌المللی به خود جلب کرد.
«رسول‌اف» که همواره با پرداختن به موضوعات اجتماعی و سیاسی در آثارش شناخته می‌شود، در این فیلم سینمایی ایرانی سیاسی، داستان یک وکیل ایرانی را نشان می‌دهد که برای دریافت روادید (ویزا) جهت خروج از ایران تلاش می‌کند؛ ولی در مسیر تحقق این خواسته با موانع بسیاری مواجه می‌شود.
این فیلم به دلیل پرداخت صریح و بی‌پرده به مسئله محدودیت‌های اجتماعی و سیاسی در ایران، توانست در هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم کن در سال 2011 شرکت کند و موفق به دریافت جایزه بهترین کارگردان در بخش نوعی نگاه (Un Certain Regard) شد.
خرس
- سال اکران: 1390
- ژانر: درام
- کارگردان: خسرو معصومی
- بازیگران: پرویز پرستویی مریلا زارعی فرهاد اصلانی اکبر معززی
فیلم توقیفی ایرانی خرس از جمله آثار مطرح و جنجالی سینمای ایران محسوب می‌شود که در سال 1390 با کارگردانی و نویسندگی «خسرو معصومی» و تهیه‌کنندگی «جواد نوروزبیگی» ساخته شد. این فیلم با روایتی احساسی از پیامدهای جنگ می‌گوید؛ ولی متاسفانه به دلایل نامشخصی هرگز اجازه اکران عمومی پیدا نکرد.
خرس داستان سرنوشت تلخ و پیچیده یک رزمنده ایرانی را نشان می‌دهد که پس از سال‌ها اسارت در دوران جنگ تحمیلی، سرانجام به خانه و زندگی خود بازمی‌گردد و آنچه انتظار او را می‌کشد، چیزی فراتر از زخم‌های جنگ است. با وجود پتانسیل بالای داستان و مضمون قوی خرس، این اثر از همان ابتدا با موانع زیادی در مسیر اکران روبه‌رو شد.
محتوای حساس و چالش‌برانگیز فیلم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را وادار کرد تا به این اثر مجوز نمایش عمومی ندهد و خرس به فیلم های توقیف شده ایرانی بپیوندد. بسیاری از کارشناسان و منتقدان سینما معتقدند که فیلم خرس با پرداختن به آسیب‌های روانی و اجتماعی ناشی از جنگ، یکی از قوی‌ترین آثار سینمای پساجنگ در ایران به‌شمار می‌آید.
در شهریور ماه 1399، پس از 9 سال توقیف، نسخه کامل فیلم بدون اطلاع کارگردان، تهیه‌کننده و بنیاد سینمایی فارابی، به‌طور ناگهانی و غیرقانونی در یوتیوب منتشر شد. این اتفاق موجی از واکنش‌ها را در میان اهالی سینما و مخاطبان عام برانگیخت. برخی از منتقدان بر این باور بودند که انتشار غیرمجاز فیلم، هرچند غیرقانونی، اما فرصتی بود تا مخاطبان پس از سال‌ها انتظار بتوانند این اثر ارزشمند را ببینند.
آینه شمعدون
- سال اکران: 1391
- ژانر: کمدی
- کارگردان: بهرام بهرامیان
- بازیگران: محسن تنابنده، مصطفی زمانی، رضا عطاران، فرهاد آئیش
فیلم آینه شمعدون به کارگردانی «بهرام بهرامیان» و نویسندگی «احمد رفیع‌زاده»، از جمله فیلم های توقیف شده ایرانی است که در سال 1391 با تهیه‌کنندگی «محمد کمالی‌پور» ساخته شد. این فیلم تلاش دارد به موضوع ازدواج، مشکلات مالی خانواده‌ها و دغدغه‌های والدین برای فراهم کردن جهیزیه فرزندان بپردازد؛ ولی در میانه مراحل فیلمبرداری به دلیل مغایرت فیلمنامه با نسخه قابل تایید توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، از سوی معاونت نظارت و ارزشیابی توقیف شد.
با وجود تلاش‌های مکرر عوامل فیلم برای ادامه تولید و راه‌اندازی مجدد پروژه، تاکنون هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده است و این فیلم همچنان در بلاتکلیفی کامل به سر میبرد. داستان فیلم آینه شمعدون زوجی به‌نام «ضیاء» و «سوری» را نشان می‌دهد که در تلاش هستند تا دخترشان را به خانه بخت بفرستند.
یک خانواده محترم
- سال اکران: 1391
- ژانر: درام، مهیج
- کارگردان: مسعود بخشی
- بازیگران: بابک حمیدیان، مهرداد صدیقیان، مهران احمدی، آهو خردمند
یک خانواده محترم از جمله بهترین فیلم های اجتماعی ایران به شمار می‌رود که در سال 2012 میلادی با مشارکت دو کشور ایران و فرانسه تولید شد. این اثر با پرداختن به موضوعات ملتهب اجتماعی و خانوادگی در ایران، پس از تولید، واکنش‌های زیادی را در داخل کشور برانگیخت و در نهایت به فهرست فیلم های توقیف شده ایرانی پیوست.
یک خانواده محترم با وجود تمامی محدودیت‌ها و حاشیه‌ها، در عرصه بین‌المللی توانست مورد تحسین بسیاری از منتقدان جهانی قرار گیرد و جوایز متعددی از جشنواره‌های خارجی دریافت کند؛ ولی در ایران به دلیل محتوای جنجالی و نگاه انتقادی‌اش، به یکی از بحث‌برانگیزترین و جنجالی‌ترین فیلم‌های سینمای ایران تبدیل شد.
این اثر در قالب یک درام اجتماعی، داستان بحران‌های اخلاقی، خانوادگی و اجتماعی در جامعه را به نمایش می‌گذارد. داستان درباره استاد دانشگاهی به‌نام «اردشیر» است که پس از سال‌ها زندگی در خارج از کشور، به ایران بازمی‌گردد تا مادر بیمارش را ملاقات کند.
شیفتگی
- سال اکران: 1392
- ژانر: درام
- کارگردان: علی زمانی عصمتی
- بازیگران: رویا تیموریان، افسانه چهره‌آزاد، لیلا زارع
شیفتگی اثری درام به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی «علی زمانی عصمتی» است که در سال 1392 ساخته شد. شیفتگی از جمله فیلم های ممنوعه ایرانی محسوب می‌شود که با پرداختن به موضوعات عاطفی و روانشناختی، داستانی تاثیرگذار درباره هویت زنانه و تغییرات درونی را روایت می‌کند. با وجود اینکه شیفتگی در زمان تولید، امید زیادی برای حضور در جشنواره‌ها و اکران عمومی داشت، اما به دلایل محتوایی و داستانی، اجازه اکران در سینماهای کشور را دریافت نکرد و به فهرست فیلم های توقیف شده ایرانی پیوست. داستان فیلم شیفتگی درباره زنی میانسال به نام شایسته است؛ او بیش از سی سال به دلایل مختلف، وجه زنانه و عواطف درونی خود را سرکوب می‌کند.
مو
- سال اکران: 1393
- ژانر: درام
- کارگردان: محمود غفاری
- بازیگران: شبنم اخلاقی، زهرا بختیاری، شیرین اخلاقی، مهدی پورموسی
مو به کارگردانی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی «محمود غفاری»، در سال 1393 ساخته و به دلیل محتوای اعتراضی و عدم رعایت حجاب توسط بازیگران زن، ممنوع اعلام شد. این فیلم که با بودجه شخصی کارگردان و بدون دریافت مجوز رسمی ساخته شده بود، در سی‌امین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فریبورگ به نمایش درآمد و توانست جایزه تماشاگران و هیئت داوران جوان را از آن خود کند.
مو که در سال 1398 در سینماهای فرانسه به نمایش عمومی درآمد، جزو فیلم های بر اساس واقعیت ایرانی است که داستان سه دختر ورزشکار عضو تیم ملی کاراته ایران را نشان می‌دهد. این دخترها، پس از ماه‌ها تمرین سخت و تلاش مداوم، موفق به راهیابی به مسابقات جهانی می‌شوند. با وجود اینکه این اثر از جمله فیلم های توقیف شده ایرانی بود، اما در سطح بین‌المللی با استقبال گسترده‌ای روبه‌رو شد.
برادران لیلا
- سال اکران: 1401
- ژانر: درام،
- کارگردان: سعید روستایی
- بازیگران: سعید پورصمیمی، ترانه علیدوستی، نوید محمدزاده، پیمان معادی
فیلم برادران لیلا با حضور بازیگران مطرح ایرانی، داستان زندگی «لیلا» را به نمایش می‌گذارد که در شرایط دشوار اقتصادی، تلاش می‌کند خانواده خود را از فقر و بحران مالی نجات دهد.
نمایش فیلم در کن بدون اخذ مجوز، واکنش‌های تندی را از سوی مقامات ایرانی به دنبال داشت. سازمان سینمایی کشور با متهم کردن کارگردان و تهیه‌کننده فیلم به نقض قوانین و سرپیچی از ضوابط سینمایی کشور، دستور توقیف فیلم و جلوگیری از اکران آن در داخل ایران را صادر کرد. در ادامه، برای «جواد نوروزبیگی» و «سعید روستایی» پرونده قضایی تشکیل شد و آنها به اتهام نمایش فیلم بدون مجوز در جشنواره‌های بین‌المللی تحت پیگرد قانونی قرار گرفتند.
در نهایت، دادگاه ایران «سعید روستایی» را به شش ماه زندان محکوم کرد و هر دو نفر ممنوع‌الکار شدند. در اسفند 1401، نسخه‌ای از فیلم برادران لیلا به صورت غیررسمی و بدون اجازه عوامل فیلم در فضای مجازی به انتشار رسید و در مدتی کوتاه، بازخورد گسترده‌ای از سوی مردم و رسانه‌ها دریافت کرد.
قاتل و وحشی
- سال اکران: 1399
- ژانر: مهیج، ترسناک، جنایی
- کارگردان: حمید نعمت‌الله
- بازیگران: لیلا حاتمی، امین حیایی، ستاره اسکندری، شهرام حقیقت‌دوست
قاتل و وحشی به کارگردانی «حمید نعمت‌الله» و نویسندگی «معصومه بیات»، با داستانی مملو از تنش و هیجان، از جمله فیلم های توقیف شده ایرانی است که در سال 1399 آماده نمایش شد. این اثر به دلایلی که بیشتر به مسائل مربوط به سانسور و محدودیت‌های فرهنگی برمی‌گشت توسط وزارت ارشاد توقیف شد و اجازه اکران در جشنواره‌ها و سینماهای داخلی از آن سلب شد.
داستان فیلم درباره «زیبا» زنی است که در آستانه عروسی دخترش قرار دارد و در این میان، به‌طور تصادفی گرفتار یک باند گانگستری می‌شود. در‌حالی‌که وی در تلاش است تا از دست این گروه خطرناک بگریزد، پی میبرد که دخترش نیز در مسیر همان باند قرار دارد. فیلم با نمایش روایت تلاش یک مادر برای نجات دخترش در دنیای پر از خشونت و ترس، توانست توجه‌های زیادی را جلب کند.
علیرغم دریافت بازخوردهای مثبت از تماشاگرانی که فیلم را در نمایش‌های خصوصی دیده بودند، وزارت ارشاد با اصرار از دادن پروانه نمایش به فیلم در جشنواره فیلم 1399 خودداری کرد. این تصمیم واکنش‌های زیادی را از سوی اهالی سینما و مردم به همراه داشت؛ زیرا فیلم به عنوان یکی از آثار مهم سینمای ایران در آن سال شناخته می‌شد. پس از چهار سال توقیف و سه بار ممانعت از حضور فیلم در جشنواره فجر، قاتل و وحشی در تاریخ 6 اسفند 1401، بالاخره پروانه نمایش فیلم برای اکران بین‌المللی را کسب کرد.
فیلم های توقیف شده ایرانی
فیلم های توقیف شده ایرانی همیشه مورد توجه قرار گرفته‌اند؛ چرا که هر کدام از آنها به نوعی نمایانگر مخالفت یا محدودیت‌های مختلف در سینمای کشور بودند. این فیلم‌ها معمولا به دلیل مسائل سیاسی، اجتماعی یا فرهنگی با مشکل مواجه شده‌اند و راهی به پرده نقره‌ای پیدا نکرده‌اند. برخی از این آثار و فیلم های ایرانی ممنوعه که در خارج ساخته شده اند به دلیل بازتاب مسائل حساس جامعه و نقدهایی که به شرایط موجود دارند، توقیف می‌شوند.
اگر به فیلم‌های ممنوعه علاقه‌مند هستید، نظرتان را درباره این آثار در بخش کامنت‌ها با ما به اشتراک بگذارید! همچنین برای آشنایی با شاهکارهایی که تا به حال دیده نشده‌اند و افزایش دانش سینمایی خود، حتما به دیگر مقالات ویدو سر بزنید؛ منتخبی از مطالب جذاب و آموزشی درباره سینما در انتظار شماست.
