کمدی ژانری محبوب در سینما است که درطول تاریخ مخاطبان زیادی را سرگرم کرده است. این ژانر از راه‌های مختلف تکامل یافته است و طنز سبک و لطیف تا کمدی‌های جسورانه و گزنده را شامل می‌شود. درحالی‌که فیلم‌های پرفروش و فرنچایزهای میلیارد دلاری بر پرده‌های سینما غالب هستند، کمدی‌های سیاه نیز هنوز هم جایگاه خود را دارند.
یکی از راه‌هایی که این کمدی‌ها می‌توانند تأثیر ماندگاری داشته باشند و انتظارات مخاطب را به چالش بکشند، کاوش در موضوعات تاریک است. کمدی سیاه ژانری است که از طنز برای بررسی موضوعات جدی و اغلب ناراحت‌کننده مانند مرگ، خشونت، بیماری روانی و نابرابری اجتماعی استفاده می‌کند.
این نوع کمدی می‌تواند طعنه‌آمیز، گزنده و حتی آزاردهنده باشد؛ اما درعین‌حال می‌تواند بسیار خنده‌دار و تأمل‌برانگیز نیز باشد. در ادامه به معرفی بهترین فیلم های کمدی سیاه می‌پردازیم.
دیکتاتور – The Dictator
- سال ساخت: 2012
- کارگردان: لری چارلز
- بازیگران: ساشا بارون کوهن، آنا فاریس، کریس گثارد
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 6.5
ساشا بارون کوهن، کمدین مشهور که بیشتر با شخصیت‌های برجسته‌اش در سریال Da Ali G و فیلم‌هایی مانند بورات شناخته می‌شود، همواره به خاطر جسارت و خلاقیت خود در به چالش کشیدن هنجارها و تابوهای اجتماعی مشهور بوده است. در فیلم “دیکتاتور” (2012)، کوهن نقشی متفاوت را تجربه می‌کند و با ظرافتی بیشتر از آثار قبلی، به سراغ موضوعات جدی‌تر و عمیق‌تر می‌رود.
در این فیلم کوهن در نقش ژنرال علاءالدین دیکتاتور بی‌رحم و بی‌خبر کشور ظاهر می‌شود. علاءالدین که برای سخنرانی در سازمان ملل به نیویورک سفر می‌کند، به زودی با توطئه‌ای برای ترور خود از سوی اطرافیانش روبه‌رو می‌شود. او از این فرصت استفاده می‌کند تا از قفس طلایی دیکتاتوری فرار کند و طعم آزادی را در دنیای بیرون بچشد.
فیلم کمدی خارجی “دیکتاتور” فراتر از یک کمدی صرف، به بررسی موضوعات مهمی مانند نسل‌کشی، دیکتاتوری و ظلم و ستم در دنیای واقعی می‌پردازد. کوهن با ظرافت و هوشمندی، شخصیت ژنرال علاءالدین را به گونه‌ای به تصویر می‌کشد که مخاطب را به تفکر و تأمل در مورد ماهیت قدرت، فساد و بی‌عدالتی در جهان وا می‌دارد.
منو – The Menu
- سال ساخت: 2022
- کارگردان: مارک مایلود
- بازیگران: ریف فاینز، آنیا تیلور-جوی، نیکلاس هولت
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 7.2
فیلم “منو” در سال 2022 با اقبال چشم‌گیری از سوی مخاطبان روبه‌رو شد و به یکی از پربیننده‌ترین فیلم های ژانر کمدی سیاه سال 2023 تبدیل شد. این فیلم را می‌توان به‌عنوان یک کمدی سیاه یا یک فیلم ترسناک خنده‌دار طبقه‌بندی کرد که به طرزی طنزآمیز به رستوران‌های لوکس و فرهنگ احترام و پرستیژ در این زمینه می‌پردازد.
مارگو میلز به‌همراه تایلر به رستوران منحصربه‌فرد جولیان اسلوویک در یک جزیره خصوصی می‌روند. شام با سرو غذاهای عجیب‌وغریب و مونولوگ‌های نگران‌کننده جولیان آغاز می‌شود. رازهای تاریکی از زندگی مهمانان فاش می‌شود و جولیان آن‌ها را به مرگ محکوم می‌کند. مارگو که از این ماجرا بی‌خبر است در موقعیتی دشوار قرار می‌گیرد و برای زنده ماندن باید تلاش کند. در نهایت، مارگو از جزیره فرار می‌کند و جولیان و مهمانان به سزای اعمالشان می‌رسند.
فیلم کمدی سیاه جدید “منو” با بازی‌های درخشان آنیا تیلور جوی، رالف فاینس و نیکلاس هولت، مورد تحسین منتقدان قرار گرفته است. این فیلم علاوه‌بر طنز ظریف و هوشمندانه، به لحاظ ترسناک نیز بسیار موفق عمل می‌کند و حس اضطراب و وحشت را به خوبی به مخاطب القا می‌کند. در مجموع، “منو” فیلمی سرگرم‌کننده، تامل‌برانگیز و ترسناک است که تجربه‌ای منحصربه‌فرد را برای تماشاگر رقم می‌زند.
پایان دنیا – The World’s End
- سال ساخت: 2013
- کارگردان: ادگار رایت
- بازیگران: سایمون پگ، نیک فراست، پدی کانسیدین
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 6.9
“پایان دنیا” (2013)، آخرین قسمت از سه‌گانه کورنتو با طعم سه‌گانه ساخته ادگار رایت، سایمون پگ و نیک فراست، شاید تاریک‌ترین و بالغ‌ترین فیلم این مجموعه باشد. درحالی‌که “Shaun of the Dead” و “Hot Fuzz” کمدی‌های تیره‌ای هستند که ژانرها را به طرز ماهرانه‌ای باهم ترکیب می‌کنند، “The World’s End” با لحنی عمیق‌تر و تلخ‌تر به سراغ مضامین بلوغ، از دست دادن و حسرت می‌رود.
گروه بازیگران در “پایان دنیا” با چالش‌های زندگی بزرگسالی دست‌وپنجه نرم می‌کنند و هریک درگیر حسرت گذشته و ناکامی‌های خود هستند. گری کینگ با بازی سایمون پگ، غم‌انگیزترین شخصیت این گروه است. او که در دوران دبیرستان رؤیای نجات جهان را در سر می‌پروراند، حال در میانسالی با زندگی معمولی و کسالت‌باری روبه‌رو است که هیچ شباهتی به آرزوهای جوانی‌اش ندارد.
نقص‌های شخصیتی گری، ازجمله اعتیاد به الکل و ناتوانی در تعهد به‌طور ناخواسته سیاره را به خطر می‌اندازد و او را مجبور می‌کند تا با گذشته خود روبه‌رو شود و برای نجات بشریت تلاش کند. “پایان دنیا” به‌عنوان یک فیلم روانشناختی با ظرافتی مثال‌زدنی، طنز را با مضامین عمیق انسانی دهم می‌آمیزد و تصویری واقع‌گرایانه از بحران هویت، ترس از پیری و حسرت فرصت‌های از دست رفته ارائه می‌دهد.
مرگ درخور اوست – Death Becomes Her
- سال ساخت: 1992
- کارگردان: رابرت زمکیس
- بازیگران: مریل استریپ، بروس ویلیس، گلدی هان
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 6.6
رابرت زمکیس کارگردان نام‌آور در سال‌های اخیر تمرکز خود را روی پیشرفت انیمیشن‌های موشن کپچر گذاشته است؛ اما نباید فراموش کرد که او در دهه‌های 1980 و 1990 فیلم‌های پیشگامانه و متنوعی را خلق کرده است. “مرگ درخور اوست” (1992) یکی از این فیلم های کلاسیک است که طنزی سیاه و وحشتناک را با داستانی درباره دوستی و وفاداری زنانه درهم می‌آمیزد.
هیلن (هاون) و مدلین (استریپ) دو دوست قدیمی هستند که رقابت شدیدی با یکدیگر دارند. هیلن که زنی زیبا و مغرور است، حسادت مدلین را برمی‌انگیزد. مدلین که زنی جاه‌طلب و باهوش است، به دنبال راهی برای از بین بردن رقیب خود است. دراین‌میان، ارنست (ویلیس) مردی ثروتمند و جذاب وارد زندگی این دو زن می‌شود و اوضاع را پیچیده‌تر می‌کند.
هیلن که از پیری می‌ترسد، معجونی جادویی را پیدا می‌کند که به او جاودانگی می‌بخشد؛ اما این معجون عواقب ناگوار و غیرمنتظره‌ای به‌همراه دارد. مدلین که از راز هیلن آگاه می‌شود، مصمم است که به هر قیمتی شده که شده به جاودانگی دست یابد.
“مرگ بر او می‌آراید” فیلمی سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز است که با طنزی گزنده و لحنی تند به موضوعاتی مانند حسادت، رقابت، زیبایی، پیری و مرگ می‌پردازد. زمکیس با ظرافت و هوشمندی، طنز را با وحشت درهم می‌آمیزد و تصاویری خلاقانه و به‌یادماندنی خلق می‌کند.
ببخشید مزاحم شما شدم – Sorry to Bother You
- سال ساخت: 2018
- کارگردان: بوتس رایلی
- بازیگران: رزاریو داوسون، فارست ویتاکر، کیت برلانت
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 6.9
بوتس رایلی یکی از نام‌های جدید و هیجان‌انگیز در صنعت فیلم، با اولین اثر خود به‌نام “ببخشید مزاحم شما شدم” به‌عنوان یکی از بهترین فیلم های کمدی سیاه جدید سال 2018 نظرها را به خود جلب کرد. این فیلم طنزی سوررئال و گزنده است که به نقد جامعه سرمایه‌داری و فرهنگ شرکت‌ها می‌پردازد.
داستان درباره محور کاسیوس (لیکیت استنفیلد)، یک بازاریاب تلفنی کم‌درآمد است که ناگهان توانایی خارق‌العاده‌ای برای تغییر صدایش به‌دست می‌آورد. با استفاده از این قدرت، کاسیوس به سرعت در رده‌های بالای شرکت ارتقا می‌یابد و طعم موفقیت و ثروت را می‌چشد؛ اما صعود کاسیوس در دنیای شرکت‌ها، عواقب ناخواسته‌ای به‌همراه دارد.
او به تدریج هویت و انسانیت خود را از دست می‌دهد و به موجودی عجیب‌وغریب تبدیل می‌شود که نیمی انسان و نیمی اسب است. این تحول عجیب و غافلگیرکننده، به یکی از جذاب‌ترین و تکان‌دهنده‌ترین بخش‌های فیلم تبدیل می‌شود. “متاسفم که مزاحم می‌شوم” فیلمی جسورانه و خلاقانه است که با ترکیب طنز و سوررئالیسم به نقد مسائل اجتماعی و سیاسی می‌پردازد. رایلی با ظرافت و هوشمندی، پوچی فرهنگ مصرف‌گرایی، ظلم و ستم سیستم‌های طبقاتی و سرکوب هویت فردی را به‌تصویر می‌کشد.
آرسنیک و تور کهنه – Arsenic and Old Lace
- سال ساخت: 1944
- کارگردان: فرانک کاپرا
- بازیگران: کری گرانت، پریسیلا لین، جوزفین هال
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 7.9
فرانک کاپرا کارگردان مشهور به خاطر ارائه تصویری آرمان‌گرایانه و زیبا از آمریکا در فیلم‌هایش شناخته می‌شود؛ اما “آرسنیک و توری کهنه” (1944) اثری متفاوت از این کارگردان است که به ژانر کمدی سیاه و وحشتناک می‌پردازد.
این فیلم در ابتدا به‌عنوان یک عاشقانه استاندارد هالیوودی آغاز می‌شود. مورتیمر بروستر (کری گرانت) با ابی (اینگری برگمن) آشنا می‌شود و به سرعت عاشق او می‌شود. آن‌ها ازدواج می‌کنند و به عمارت خاله‌های مورتیمر نقل مکان می‌کنند؛ اما به زودی راز هولناکی فاش می‌شود: خاله‌های مورتیمر، آگنیس (ماریلین مانرو) و مارتا (الیزابت اسکات)، قاتلانی هستند که مردان بی خانمان را مسموم می‌کنند و آن‌ها را در زیرزمین دفن می‌کنند.
فرضیه قاتلان و صحنه‌های مسمومیت و قتل، حس تعلیق و وحشت را در فیلم افزایش می‌دهند. کاپرا با ظرافت، طنز و ترس را درهم می‌آمیزد و اثری منحصربه‌فرد و به‌یادماندنی خلق می‌کند. “آرسنیک و توری کهنه” یکی از بهترین فیلم های جهان نشان می‌دهد که کاپرا فقط در خلق فیلم‌های عاشقانه و آرمان‌گرایانه مهارت ندارد، بلکه می‌تواند در ژانرهای دیگر نیز بدرخشد و اثری متفاوت و جذاب ارائه دهد.
جوجو خرگوشه – Jojo Rabbit
- سال ساخت: 2019
- کارگردان: تایکا وایتیتی
- بازیگران: رومن گریفین دیویس، توماسین مک‌کنزی، تایکا وایتیتی
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 7.9
“جوجو خرگوشه” (2019) ساخته تایکا وایتیتی، فیلمی جادویی و منحصربه‌فرد است که با ظرافت طنز سیاه را با داستانی تکان‌دهنده درهم می‌آمیزد. این فیلم در دوران آشفته جنگ جهانی دوم روایت می‌شود و داستان پسر جوانی به‌نام جوجو را دنبال می‌کند که دوست خیالی‌اش آدولف هیتلر است.
در نگاه اول، فیلم جنگ جهانی “خرگوش جوجو” ممکن است عجیب و حتی توهین‌آمیز به نظر برسد؛ اما وایتیتی با ظرافت و هوشمندی، از این شخصیت خیالی هیتلر برای به‌تصویر کشیدن تعصبات و ساده‌لوگی جوجو و نسل جوان آلمان نازی استفاده می‌کند. هیتلر در این فیلم نه یک دیکتاتور بی‌رحم، بلکه یک دوست خیالی بامزه و احمق است که به جوجو در مواجهه با دنیای پیچیده و ترسناک اطرافش کمک می‌کند.
در پس این طنز سیاه، “خرگوش جوجو” داستانی عمیق و تأثیرگذار در مورد پذیرش، هویت و شجاعت روایت می‌کند. جوجو درطول فیلم با چالش‌های زیادی ازجمله مرگ پدرش، دوستی با دختری یهودی و زیر سوال بردن ایدئولوژی نازی روبه‌رو می‌شود. او به‌تدریج از تعصبات خود رها می‌شود و یاد می‌گیرد که انسان‌ها را نه براساس نژاد و مذهب، بلکه براساس شخصیت و اعمالشان قضاوت کند.
سریال مام – Serial Mom
- سال ساخت: 1994
- کارگردان: جان واترز
- بازیگران: کاتلین ترنر، سم واترستون، ریکی لیک
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 6.8
جان واترز فیلمساز افسانه‌ای به‌خاطر آثار جسورانه و غیرمتعارف خود شناخته می‌شود. “سریال مام” (1994) یکی از این آثار است که با ترکیب طنز سیاه، وحشت و نقد اجتماعی تصویری منحصربه‌فرد از تاریکی پنهان در زیر پوسته ظاهری آرام حومه شهر ارائه می‌دهد.
کاتلین ترنر در نقش “مامان” ظاهر می‌شود، زنی خانه‌دار که ناگهان به یک قاتل سریالی تبدیل می‌شود. واترز از تبدیل شدن “مامان” به یک کاریکاتور مضحک اجتناب می‌کند و به جای آن، زنی پیچیده و آسیب‌پذیر را به‌تصویر می‌کشد که تحت فشارهای زندگی در حومه شهر به جنون کشیده شده است.
“مامان” با ظرافت، جذابیت ظاهری حومه شهر را به چالش می‌کشد و نشان می‌دهد که در پس این ظاهر آرام، تاریکی و خشونت نیز وجود دارد. واترز از قاتلان زنجیره‌ای به‌عنوان نمادی از این تاریکی استفاده می‌کند و به مخاطب یادآوری می‌کند که حتی در امن‌ترین مکان‌ها نیز خطرات پنهان وجود دارد.
طنز سیاه و گزنده واترز در “مامان” به وفور دیده می‌شود. او با به‌تصویر کشیدن خشونت به شکلی اغراق‌آمیز و طنزآمیز، مخاطب را به خنده وادار می‌کند؛ اما درعین‌حال، پیام‌های عمیقی در مورد جامعه، خانواده و خشونت را نیز به او منتقل می‌کند.
ایدیوکراسی – Idiocracy
- سال ساخت: 2006
- کارگردان: مایک جاج
- بازیگران: لوک ویلسون، مایا رودولف، دکس شپارد
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 6.5
مایک جاج کمدین و فیلمساز مشهور بیشتر به‌خاطر انیمیشن‌های “بیویس و بات‌هد”، “پادشاه تپه” و کمدی کالت “فضای اداری” شناخته می‌شود؛ اما شاید روشن‌فکرانه‌ترین و جسورانه‌ترین اثر او “ایدیوکراسی” (2006) باشد. “Idiocracy” یک کمدی سیاه گزنده اجتماعی است که در 500 سال آینده روایت می‌شود و آینده‌ای تاریک و دیستوپیایی را به‌تصویر می‌کشد که در آن بشریت به‌طرز وحشتناکی تنزل یافته است.
داستان درباره پورتمن (لوک ویلسون)، یک مرد معمولی از دهه 2000 است که به‌طور تصادفی در کپسول زمان منجمد می‌شود و 500 سال بعد از خواب بیدار می‌شود. در این دنیای آینده، هوش به شدت کاهش یافته است و مردم به شدت تنبل و بی‌تفاوت شده‌اند. پورتمن که به‌طور شگفت‌انگیزی باهوش‌ترین فرد این دوران است، به سرعت به یک شخصیت مشهور و قدرتمند تبدیل می‌شود.
“احمق‌کراسی” با ظرافت و طعنه، مفاهیمی مانند هوش، آموزش، فرهنگ عامه و سیاست را مورد نقد قرار می‌دهد. جاج با به تصویر کشیدن جامعه‌ای که در آن تفکر عمیق و خلاقیت جای خود را به سرگرمی‌های بی‌مغز و ساده‌انگاری داده است، تصویری هشداردهنده از آینده ارائه می‌دهد.
مشاهده و گزارش – Observe and Report
- سال ساخت: 2009
- کارگردان: جودی هیل
- بازیگران: ست روگن، ری لیوتا، مایکل پنیا
- امتیاز ای‌ام‌دی‌بی (IMDb): 5.8
“Observe and Report” ساخته جودی هیل، کارگردان “Eastbound & Down” است و شباهت‌های زیادی به آن سریال دارد. لحن این فیلم کمدی سیاه و گزنده است و شخصیت رونی به همان اندازه ناکارآمد و غم‌انگیز است که شخصیت‌های “Eastbound & Down” بودند.
ست روگن در فیلم مشاهده و گزارش نقش رونی، یک مأمور امنیتی وسواسی در مرکز خرید را بازی می‌کند که کارش را بیش از حد جدی می‌گیرد. رونی که از نظر اجتماعی منزوی و طرد شده است، به‌طور وسواس‌گونه به دنبال دستگیری یک متجاوز زنجیره‌ای در مرکز خرید خود است تا به همکاران و دوست دختر سابقش ثابت کند که او یک مأمور واقعی قانون است.
رونی در توهمات خود غرق می‌شود و به‌طور فزاینده‌ای پارانوئید و خشن می‌شود. تلاش‌های او برای دستگیری متجاوز به فاجعه تبدیل می‌شود و او به‌طور تصادفی به افراد بی‌گناه آسیب می‌رساند. “Observe and Report” فیلمی ناراحت‌کننده و تیره است که به پوچی جاه‌طلبی، خشونت و انزوا می‌پردازد. روگن در نقش رونی بازی درخشانی ارائه می‌دهد و به خوبی پیچیدگی و تناقضات این شخصیت را به‌تصویر می‌کشد.
معروف ترین فیلم های کمدی سیاه که نباید از دست دهید
کمدی سیاه ژانری جسورانه و خلاقانه است که با ظرافت طنز را با تاریکی و پوچی درهم می‌آمیزد. این نوع کمدی از خنده برای بررسی موضوعات جدی و اغلب ناراحت‌کننده مانند مرگ، خشونت، بیماری روانی و نابرابری اجتماعی استفاده می‌کند.
فیلم‌های کمدی سیاه می‌توانند طعنه‌آمیز، گزنده و حتی آزاردهنده باشند؛ اما درعین‌حال می‌توانند بسیار خنده‌دار و تأمل‌برانگیز نیز باشند. این فیلم‌ها به ما امکان می‌دهند تا با تاریکی و پوچی جهان بخندیم و با آن روبه‌رو شویم و به ما یادآوری می‌کنند که حتی در تاریک‌ترین زمان‌ها نیز می‌توان لحظات طنز و زیبایی پیدا کرد.
کمدی سیاه ژانری برای همه سلیقه‌ها نیست؛ اما ژانری مهم و ارزشمند است که به ما امکان می‌دهد تا از زوایای جدید به جهان نگاه کنیم و در مورد ماهیت انسان، جامعه و شرایط زندگی خود تأمل کنیم.
