موسیقی سنتی ایرانی، یکی از اصیل‌ترین سبک‌های موسیقی با قدمت کهن شناخته می‌شود که پیوندی جدانشدنی با فرهنگ، اصالت و ریشه ما دارد. موسیقی سنتی ایرانی با نام‌های دیگر همچون موسیقی کلاسیک و موسیقی اصیل ایرانی هم شناخته می‌شود و قدمت کهن آن نشان از علاقه پیشینیان ما به موسیقی دارد. از این رو موسیقی سنتی ایرانی از جمله مواردی است که نباید اجازه دهیم میان ما کم‌رنگ شود.
مهم‌ترین مهارتی که بهترین خوانندگان سنتی ایرانی را انتخاب و از بقیه متمایز می‌کند، تبحر خواننده در اجرای تحریرهاست. هرجا که سخن از موسیقی کلاسیک ایران و هنر بی‌نظیر خوانندگان و سازندگان آنها باشد، به تحریرها اشاره می‌شود که چطور خوانندگان این سبک به نحو احسنت می‌توانند از پس چنین مهارتی بر بیایند.
ما در این مطلب سراغ اسامی خواننده های سنتی ایران اعم از زن و مرد رفته‌ایم و قرار است معرفی کوتاهی از آنها شرح بدهیم. در صورتی که به موسیقی اصیل ایرانی و علاقه دارید، با ویدو همراه باشید.
با وجود اینکه در سال‌های اخیر خوانندگان ایرانی زیادی شروع به کار کردند، خوانندگان سنتی زیادی میان آنها دیده نمی‌شود. البته بسیاری از بزرگان موسیقی و همچنین طرف‌داران معتقدند برخی از استادان موسیقی سنتی همچون استاد محمدرضا شجریان و غلامحسین بنان در این سبک تکراری نشدنی هستند. با ما در معرفی بهترین خوانندگان سنتی ایرانی همراه باشید تا ببینید خواننده موردعلاقه شما میان این لیست حضور دارد یا خیر.
محمدرضا شجریان
- بهترین آثار محمدرضا شجریان: دعای ربنا، تصنیف مرغ سحر، تصنیف بهار دلکش، آلبوم غوغای عشق‌بازان، آلبوم رندان مست، آلبوم خراسانیات، تصنیف‌ساز خاموش
محمدرضا شجریان، متولد 1 مهر 1319 در مشهد بود و یکی از بی‌رقیب‌ترین بزرگان عرصه موسیقی ایران به شمار می‌رود. این استاد بزرگ نه‌تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین‌المللی شناخته شده است و در سال 1381 نامزد جایزه گرمی هم شد. افتخاراتی که محمدرضا شجریان در طول زندگی کسب کرده، لیست بلندبالایی را می‌طلبد؛ اما می‌توان به ریاست شورای عالی خانه موسیقی ایران، تعلیم افراد بزرگی همچون مظفر شفیعی و حسام‌الدین سراج و طراحی سازهای موسیقی اشاره کرد.
او از سنین کم به کمک پدرش به موسیقی و تلاوت قرآن علاقه‌مند شد و همین روحیه را در پسر خود، همایون شجریان که خود یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی محسوب می‌شود، پرورش داد. استاد محمدرضا شجریان در سال 1356 شرکتی به نام دل آواز تأسیس کرد و حدود 20 سال بعد گروه شهناز را بنیان‌گذاری کرد. او در نهایت به دلیل سرطان کلیه در 80 سالگی، در سال 1399 درگذشت.
غلامحسین بنان
- بهترین آثار غلامحسین بنان: بهشت عاشقان، بشنو از نی، سرود ای ایران، گلشن دل، خلوتگه راز، من از روز ازل، تا بهار دلنشین، تصنیف دل‌سوخته، تصنیف رویای هستی، آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا، کاروان
استاد غلامحسین بنان در تاریخ 10 اردیبهشت 1290 در قلهک تهران زاده شد و یکی از بهترین خواننده های سنتی قدیمی مرد ایرانی به شمار می‌رود. او از سمت مادری به نسل سلطنتی برمی‌گردد و نتیجه محمدشاه قاجار است. استاد بنان هم از دسته بزرگان موسیقی است که «اولین‌های» زیادی را تجربه کرد. به‌عنوان مثال او اولین خواننده ایرانی بود که با نُت آشنا بود.
این استاد بزرگ کارهایی ارائه داده است که تقریباً امکان ندارد کسی آنها را نشنیده باشد. از جمله این آثار می‌توان به ترانه الهه ناز و سرود ای ایران اشاره کرد. لازم به ذکر است غلامحسین بنان در زمینه بازیگری هم فعالیت داشته و در فیلمی به نام طوفان زندگی در سال 1327 به ایفای نقش پرداخته است. او در این فیلم با بهترین بازیگران مرد ایرانی آن زمان هم‌بازی شد. این استاد بزرگوار در سال 1364 درگذشت.
علیرضا افتخاری
- بهترین آثار علیرضا افتخاری: آلبوم نیلوفرانه، آلبوم یاد استاد، آلبوم مستانه، آلبوم قلندروار، آلبوم صیاد
علیرضا افتخاری مهیاری معروف به علیرضا افتخاری، متولد 10 فروردین 1337 در اصفهان است. علیرضا افتخاری تنها یک خواننده سنتی نیست؛ بلکه در سبک‌های مختلف موسیقی فعالیت داشته و از همین رو لقب «مرد هزار چهره موسیقی ایران» را از آن خود کرده است. این خواننده بزرگ و فعال از کودکی در پی یادگیری سازهای مختلف بود و در نهایت سال 1362، اولین آلبوم خود به نام آتش دل را منتشر کرد.
بیشترین فعالیت او به سال‌های 1375 تا 1389 برمی‌گردد که به طور میانگین هرسال 5 آلبوم منتشر می‌کرد. آلبوم نیلوفرانه او یکی از پرفروش‌ترین آلبوم‌های موسیقی ایران است که از شعرهای قیصر امین‌پور در آن استفاده شده است. از این خواننده می‌توان به‌عنوان یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی پس از انقلاب یاد کرد.
بانو الهه
- بهترین آثار بانو الهه: ترانه رفته، بی‌وفا، ساقی، میخونه، ای کاش، بهونه، ساز شکسته، یاران
بهار غلام حسینی، متولد سال 1313 بود که بعدها با نام الهه به شهرت رسید. او از سنین کم به آواز علاقه‌مند بود؛ اما از سمت خانواده حمایت نمی‌شد. او پس از ازدواجش با خیرالله یگانه، مورد حمایت همسر خود قرار گرفت. بانو الهه به کمک داوود پیرنیا، موسیقیدان و حقوق‌دان بزرگ، به دنیا موسیقی معرفی شد.
این خواننده محبوب یکی از شاگردان غلامحسین بنان بود و برای اولین بار با اجرای «رسوای زمانه» مورد توجه قرار گرفت. این خواننده در زمینه موسیقی پاپ هم فعالیت‌هایی داشته است. متاسفانه بانو الهه پس از انقلاب و ممنوعیت خوانندگی زنان، به آمریکا مهاجرت کرد و در نهایت سال 1386 که به ایران بازگشت، در تاریخ 24 مرداد در شهر تهران درگذشت.
شهرام ناظری
- بهترین آثار شهرام ناظری: آلبوم گل صدبرگ، تصنیف مهتاب رو، تصنیف آتشی در نیستان، ترانه شیدا شدم، تصنیف کردی کابوکی
شهرام ناظری یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی است که در سطح جهانی افتخاراتی کسب کرده و با استاد شجریان هم همکاری داشته است. این خواننده بزرگ متولد کرمانشاه در 29 بهمن 1328 است. از جمله افتخارات بین‌المللی او می‌توان به کسب نشان لژیون دونور و نشان شوالیه ملی لیاقت فرانسه اشاره کرد. او کار خود را با همکاری و انتشار آلبوم‌های مشترک به همراه محمدرضا شجریان شروع کرد و با انتشار آلبوم گل صدبرگ به اوج محبوبیت خود رسید.
او القاب زیادی همچون «هنرمند برتر آسیا» و «بلبل ایرانی» از مراجع معتبر همچون نیویورک تایمز و مجمع انجمن آسیا کسب کرده است. کریستین ساینس مانیتور که یکی از پرمخاطب‌ترین روزنامه‌های آمریکاست، شهرام ناظری را «لوچانی پاواراتی ایران» نامیده که این خواننده یکی از بهترین خواننده های کلاسیک جهان به شمار می‌رود.
همایون شجریان
- بهترین آثار همایون شجریان: آلبوم شوق دوست، آلبوم ناشکیبا، آلبوم نقش خیال، آلبوم با ستاره‌ها، آلبوم ای جان جان بی من مرو
همایون شجریان پا جای پدر خود، محمدرضا شجریان گذاشته و یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی محسوب می‌شود. او پس از درگذشت پدرش مدیریت شرکت دل آواز را برعهده دارد. همایون شجریان متولد 31 اردیبهشت 1354 در تهران است که با راهنمایی پدرش وارد عرصه موسیقی شد. او ابتدا با همراهی محمدرضا شجریان به‌عنوان نوازنده تنبک شروع کرد و این همراهی کم کم به همخوانی با پدرش رسید.
این خواننده و آهنگ‌ساز بااستعداد تا به حال همکاری و همخوانی زیادی با بزرگان عرصه موسیقی داشته و همچنین آهنگ‌سازی هم برای برخی از افراد سرشناس انجام داده است. از جمله آهنگ‌سازی‌های او می‌توان به تصنیف دل‌ستان از علیرضا افتخاری اشاره کرد. او اولین آلبوم خود را به نام نسیم وصل در 1382 منتشر کرد و با آلبوم نقش خیال خود را به جامعه موسیقی اثبات کرد و به شهرت رسید.
دلکش
- بهترین آثار بانو دلکش: ترانه ساز شکسته، ترانه زن حنجره طلایی، ترانه آتش کاروان هنر
عصمت باقرپور بابلی ملقب به دلکش در شهر بابل در تاریخ 3 اسفند 1303 متولد شد. او علاوه بر سبک سنتی، در سبک‌های پاپ و فولکلور هم فعالیت می‌کرد. او هم جزو بهترین خواننده های قدیمی ایرانی است که در کودکی به موسیقی و آواز علاقه نشان می‌داد. او در سنین کم مشکلات مالی داشت؛ اما با همان وضع توانست توسط آقای ظهیرالدینی جذب شود و در رادیو شروع به کار کرد.
با وجود اینکه ترانه‌های بومی و محلی در آن زمان زیاد رایج نبود، بانو دلکش با صدا و لهجه دلنشینش باعث محبوب شدن آوازهای مازندرانی‌اش در رادیو شد. او به‌واسطه اجرا در رادیو به محبوبیت زیادی رسید به‌طوری که مردم جلوی ساختمان رادیو به‌قصد دیدن او جمع می‌شدند. او جزو محدود خواننده‌هایی است که می‌تواند در محدوده آلتو، تنور، سوپرانو و متزو سوپرانو بخواند.
بانو الهه که خود یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی است، نام بانو دلکش را پس از قمرالملوک وزیری آورد و او را تحسین کرد. بزرگان دیگری همچون هایده، سیما بینا، علی اشتری، غلامحسین بنان و محمد محمودی خوانساری هم به تحسین این خواننده بزرگ پرداخته‌اند. بانو دلکش نهایتاً در 79 سالگی در تاریخ 11 شهریور 1383 به دیار باقی شتافت.
بانو قمرالملوک وزیری
- بهترین آثار بانو قمرالملوک وزیری: آهنگ شمع و پروانه، آهنگ اسپاهان، آهنگ گریه کن دشتی، آهنگ آواز ابوعطا
حال قرار است سراغ پرآوازه‌ترین خواننده زن ایرانی، قمرالملوک وزیری برویم. او با نام شناسنامه‌ای قمر خانم سید حسین‌خان، در سال 1284 در تاکستان به دنیا آمد و متاسفانه در سن 54 سالگی از دنیا رفت. جدا از بخش کاری و استعداد بی‌نظیر، او به بخشش زیاد و نیکوکاری معروف بود. قمرالملوک پیش از یک‌سالگی والدین خود را از دست داد و تحت سرپرستی مادربزرگش بزرگ شد. او به‌واسطه مادربزرگ خود که روضه‌خوان حرم ناصرالدین شاه بود، به آواز علاقه‌مند شد.
بانو قمرالملوک با وجود ممنوعیت بی‌حجابی، اولین خواننده زنی بود که بدون حجاب اجرا کرد و باعث جرئت گرفتن دیگر خواننده‌ها همچون روح‌انگیز شد. او با وجود رقابت با خوانندگان خوب دیگری همچون روح‌انگیز و ملوک ضرابی، رابطه دوستانه‌ای با آنها داشت.
سالار عقیلی
- بهترین آثار سالار عقیلی: آهنگ وطنم، آهنگ جان من فدای ایران، آهنگ سازوآواز، آهنگ چه بگویم، آهنگ یازده ستاره، آهنگ خوشه‌چین، آهنگ لیلای من
سالار عقیلی با نام کامل میر سالار مسلمی عقیلی یکی از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی است که از هشت‌سالگی آموختن سازهای مختلف را شروع کرد. در نهایت در سن 18 سالگی برای اولین بار در جشنواره موسیقی فجر اجرا کرد و مورد توجه حریر شریعت‌زاده، نوازنده پیانو و دف قرار گرفت. این دو شخص در نهایت باهم ازدواج کردند.
سالار عقیلی فعالیت‌های زیادی انجام می‌دهد و خوانندگی تنها کار او نیست. او بنیان‌گذار گروه رازونیاز، استاد هنرستان و مدیر آموزشگاه موسیقی رازونیاز است. او اولین خواننده تاریخ ایران است که حنجره‌اش بیمه شده است. سالار عقیلی در حال حاضر یکی از بهترین خوانندگان آواز ایرانی به شمار می‌رود.
مروری بر بهترین خواننده های سنتی ایران
خوانندگان بزرگی که در لیست آورده شد، تنها گوشه‌ای از بهترین خوانندگان سنتی ایرانی بودند. خوانندگان موسیقی اصیل ایرانی تنها به خواننده‌های تکی ختم نمی‌شود؛ بلکه گروه‌های زیادی داریم که در این سبک مشغول به کار هستند. از این گروه‌های موسیقی سنتی می‌توان به گروه ماه‌بانو که بهترین گروه خوانندگان زن سنتی هستند، گروه شهناز، گروه مستان، گروه رستاک و گروه دستان اشاره کرد.
آیا شما هم از دسته افرادی هستید که از موسیقی سنتی لذت می‌برید؟ به نظر شما بهترین خوانندگان سنتی ایرانی چه کسانی هستند؟ شما می‌توانید خواننده و آهنگ سنتی موردعلاقه خود را در انتهای صفحه با ما و دیگر همراهان ویدو به اشتراک بگذارید. همچنین اگر به تماشای فیلم و سریال علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم مطالب بهترین فیلم سینمایی ایرانی و فیلم طنز ایرانی را از دست ندهید. سپاسگزاریم که تا انتها با ما همراه بودید.
سوالات متداول:
1. لقب محمدرضا شجریان چیست؟
او به استاد آواز ایران و خسرو آواز ایران مشهور است.
2. بهترین خواننده سنتی زن کیست؟
قمرالملوک وزیری و بانو دلکش از بهترین خوانندگان زن ایرانی هستند که مورد تحسین بزرگان دیگری قرار گرفتند.
3. بهترین خواننده سنتی مرد کیست؟
محمدرضا شجریان بهترین خواننده سنتی مرد محسوب می‌شود.
