ژان کلود ون دام، با نام کامل ژان کلود کمیل فرانسوا ون ورنبرگ (Jean-Claude Van Damme)، یکی از چهرههای برجسته در دنیای سینمای اکشن و از شناختهشدهترین رزمیکاران اهل بلژیک است. تسلط او بر رشتههایی مانند کاراته، کیکبوکسینگ، تکواندو و موایتای نقش مهمی در شکلگیری سبک خاص مبارزهاش و تثبیت جایگاهش در سینما ایفا کرده است.
در دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، ون دام با حضور در مجموعهای از آثار پرمخاطب توانست خود را به عنوان یکی از چهرههای اصلی فیلمهای اکشن تثبیت کند. فیلمهایی مانند ورزش خون (1988)، کیکبوکسر (1989)، سرباز جهانی (1992)، هدف سخت (1993)، مبارز خیابانی (1994)، پلیس زمان (1994) و مرگ ناگهانی (1995) نهتنها موفقیت تجاری بالایی داشتند، بلکه در فهرست بهترین فیلم های فرانکی نیز جایگاه ویژهای دارند. این آثار بخش مهمی از خاطرات علاقهمندان به فیلم های ژان کلود ون دام را شکل دادهاند.
در میانه دهه ۹۰، ون دام با چالشهایی در زندگی شخصیاش مواجه شد. اعتیاد به کوکائین و ابتلا به اختلال دوقطبی برای مدتی روند حرفهای او را کند کرد؛ بااینحال، او با تمرکز دوباره بر تمرینات فیزیکی و بازگشت به ورزشهای رزمی توانست شرایط را مدیریت کند و دوباره به صحنه بازگردد.
در ادامه مسیر، ون دام تجربههای متفاوتتری را در کارنامه خود ثبت کرد. یکی از شاخصترین آنها فیلم JCVD است؛ اثری با رویکردی واقعگرایانه که تصویر صادقانهتری از زندگی شخصی و حرفهای او ارائه میدهد. این فیلم در وبسایت Rotten Tomatoes مورد توجه قرار گرفت و از سوی منتقدان بهعنوان یکی از نقاط عطف کارنامه او شناخته شد.
با وجود فرازونشیبهای گوناگون، ژان کلود ون دام همچنان برای بسیاری از طرفداران سینمای اکشن، نمادی از دوران طلایی این ژانر بهشمار میآید. فیلم های ژان کلود ون دام، بهویژه آثار دوران اوج او، همچنان در میان بهترین فیلم های فرانکی قرار دارند و مورد علاقه نسلهای مختلف هستند.
فیلم بانسر – The Bouncer
- سال اکران: 2018
- ژانر: اکشن، رزمی
- کارگردان: ژولین لکلرک
- بازیگران: ون دام، سووا آلویتی، سامی بوهیلا
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 8.9/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 80/100
The Bouncer در قالب یک فیلم اکشن نوآر ساخته شده است و تلاش میکند تا از کلیشههای معمول آثار ژان کلود فاصله بگیرد. داستان فیلم درباره شخصیتی به نام لوکاس است که همراه با دختر هشت ساله خود زندگی میکند و تمام تلاش خود را برای فراهم کردن یک زندگی خوب برای دخترش انجام میدهد. او در یک باشگاه شبانه به عنوان بانسر (محافظ) مشغول به کار است. پس از مرگ ناگهانی یکی از مشتریان باشگاه، زندگی لوکاس تحت تاثیر تغییرات مهمی قرار میگیرد و با باز شدن پرونده توسط پلیس، زندگی آرام لوکاس و دخترش دچار تغییر میشود.
فیلم جیسیویدی – JCVD
- سال اکران: 2008
- ژانر: درام، جنایی
- کارگردان: مبروک المکری
- بازیگران: ژان کلود ون دم، فرانسیس دامینز، زینالدین سوالم
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 7.1/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 84/100
فیلم JCVD با بهرهگیری از روایتی غیرمتعارف، یکی از متفاوتترین نقشآفرینیهای ژان کلود ون دام را به تصویر میکشد. او در این اثر نقش خودش را بازی میکند؛ بازیگری که درگیر بحرانهای مالی، شکستهای حرفهای و فشارهای روانی ناشی از زندگی شخصی است. نام فیلم از حروف ابتدایی نام کامل او گرفته شده و بهنوعی انتخابی خودآگاه و بازتابی از هویت شخصی ون دام بهشمار میرود.
در جریان داستان، ون دام با تصویری از خود روبهرو میشود که از ظاهر قهرمانانهاش فاصله دارد؛ انسانی تنها، خسته و در تلاش برای بازیابی معنا در زندگی و حرفهاش. ساختار فیلم آگاهانه مرز بین واقعیت و تخیل را کمرنگ میکند تا نگاهی صادقانه و درعینحال هنرمندانه به چهرهای شناختهشده در سینمای اکشن داشته باشد.
یکی از نقاط قوت JCVD، کنار گذاشتن کلیشههای معمول و تمرکز بر بُعد انسانی شخصیت اصلی است. روایت بدون اغراق و با لحنی واقعگرایانه، به بررسی فشارهایی میپردازد که یک ستاره سینما در سایه شهرت متحمل میشود. همین ویژگیها باعث شده این اثر در فهرست بهترین فیلم های وان کلود مورد توجه علاقهمندان و منتقدان قرار گیرد.
فیلم رینگ خونین – Bloodsport
- سال اکران: 1988
- ژانر: اکشن و رزمی
- کارگردان: نیوت آرنولد
- بازیگران: ژان کلود ون دم، دونالد گیب، لیه ایرز، بلو یانگ، روی چیائو
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز ۶.۸/۱۰
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز ۴۶/۱۰۰
«رینگ خونین» یکی از فیلم های قدیمی فرانکی است که در سال ۱۹۸۸ به کارگردانی نیوت آرنولد ساخته شد و آغازگر دوران شهرت جهانی ژان کلود ون دام در سینمای رزمی بود. این فیلم با تکیه بر روایتهای فرانک داکس، داستان سرباز آمریکاییای را روایت میکند که برای شرکت در یک تورنمنت زیرزمینی هنرهای رزمی به نام «کومیته» راهی هنگکنگ میشود.
شخصیت اصلی فیلم، فرانک داکس، شاگرد وفادار یک استاد رزمی ژاپنی است که پس از مرگ پسر استاد، آموزشهای ویژهای را دریافت میکند و برای اثبات تواناییهایش در میدان رقابت حاضر میشود.
با وجود اینکه فیلم براساس گفتههای فرانک داکس ساخته شد، صحت بخشی از این ادعاها بعدها مورد تردید قرار گرفت. یکی از نویسندگان فیلمنامه، شلدون لتیچ، اعلام کرد که داکس سوابق مبارزاتی خود و حتی وجود تورنمنت کومیته را ساختهوپرداخته ذهن خودش معرفی کرده است.
بااینحال، «رینگ خونین» با بودجهای حدود ۱.۵ میلیون دلار ساخته شد و در نهایت به فروشی بیش از ۵۰ میلیون دلار در سراسر جهان دست یافت. این موفقیت تجاری، همراه با اجرای پرانرژی ون دام، باعث شد این اثر در فهرست بهترین فیلم های فرانکی جایگاه ثابتی پیدا کند و به یکی از آثار کلاسیک و اثرگذار سینمای رزمی دهه ۸۰ تبدیل شود.
فیلم بی مصرف ها ۲ – The Expendables 2
- سال اکران: 2012
- ژانر: اکشن ، ماجراجویی
- کارگردان: سیمون وست
- بازیگران: جیسون استاتهام، سیلوستر استالونه، جت لی، لیام همسورث، بروس ویلیس، ژان کلود ون دم
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 6.6/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 67/100
مجموعه سینمایی «The Expendables» پس از موفقیت قسمت نخست در سال ۲۰۱۰، با کارگردانی سیمون وست وارد مرحله تازهای شد. قسمت دوم این مجموعه در سال ۲۰۱۲ تولید شد و توانست ضمن حفظ جذابیتهای قسمت اول، برخی از نقاط ضعف آن را بهبود دهد.
حضور چهرههای نامآشنا و محبوب اکشن مانند ژان کلود ون دام، بروس ویلیس، آرنولد شوارتزنگر و جیسون استاتهام در کنار بازگشت سیلوستر استالونه، به این قسمت اعتبار و هیجان بیشتری بخشید. در این فیلم، ژان کلود ون دام برای نخستینبار در قالب شخصیت منفی اصلی ظاهر شد؛ نقشی متفاوت که بازخوردهای مثبتی از سوی منتقدان و طرفداران دریافت کرد.
در داستان این قسمت، گروه مزدوران پس از کشتهشدن یکی از اعضای خود، ماموریت تازهای را در منطقهای خطرناک آغاز میکنند. آنها باید از دستیابی یک گروه جنایتکار به سلاحی فوقالعاده مرگبار جلوگیری کنند. رهبر این گروه خلافکار، ژان ویلین، با بازی ون دام، شخصیت پیچیدهای دارد که تهدید بزرگی برای تیم بهشمار میرود. نبرد نهایی میان او و بارنی راس (استالونه) یکی از صحنههای ماندگار فیلم است.
بودجه ساخت این سینمایی حدود ۱۰۰ میلیون دلار بود و در نهایت توانست به فروش جهانی بیش از ۳۰۰ میلیون دلار دست یابد. همین موفقیت باعث شد تا نام آن در میان آثار موفق ژانر اکشن ثبت شود.
بازی ژان کلود ون دام در نقش ویلین از مهمترین ویژگیهای این قسمت است. او با فاصلهگرفتن از نقشهای قهرمانانه همیشگی، جنبهای کمتر دیدهشده از تواناییهای خود را نمایش داد. اگرچه این اثر در فهرست بهترین فیلم های فرانکی قرار نمیگیرد، اما برای مخاطبانی که به دنبال دیدن چهرهای متفاوت از ون دام هستند، گزینهای تماشایی و جذاب محسوب میشود.
فیلم هدف سخت – Hard Target
- سال اکران: 1993
- ژانر: اکشن و جنایی
- کارگردان: جان وو
- بازیگران: ون دم، لانس هنریکسن، ینسی باتلر، آرنولد وسلو
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 6.2/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 60/100
«هدف سخت» نخستین تجربه جان وو در سینمای آمریکا بود؛ فیلمسازی که با سبک بصری منحصربهفردش، تاثیر زیادی بر ژانر اکشن گذاشت. این اثر با نقشآفرینی ژان کلود ون دام، نهتنها جایگاه او را در سینمای آمریکا تثبیت کرد، بلکه در زمان خود به یکی از موفقترین آثار اکشن دهه ۹۰ تبدیل شد.
داستان فیلم حول شخصیت «چنس بودرو» میچرخد؛ ملوانی بیکار و کهنهسرباز نیروی دریایی که در جریان کمک به زنی برای یافتن پدر گمشدهاش، وارد ماجرایی خطرناک میشود. او درمییابد گروهی از شکارچیان ثروتمند، انسانها را برای سرگرمی شکار میکنند. چنس با تکیه بر مهارتهای رزمی و تجربه نظامی خود، مقابل این تهدید میایستد و وارد نبردی نفسگیر میشود.
«هدف سخت» با بودجهای حدود ۲۰ میلیون دلار ساخته شد و بیش از ۷۴ میلیون دلار در گیشه جهانی فروش داشت. اجرای دقیق صحنههای اکشن، روایت پرکشش و بازی قابل توجه ون دام، این فیلم را در فهرست بهترین فیلم های ژان کلود ون دام قرار داده است. همچنین، برای بسیاری از مخاطبان سینمای اکشن، «هدف سخت» یکی از بهترین فیلم های جهان در این ژانر بهحساب میآید.
فیلم حکم مرگ – Death Warrant
- سال اکران: 1990
- ژانر: اکشن و دلهرهاور
- کارگردان: دیران سارافیان
- بازیگران: ژان کلود ون دام، رابرت گویلام، سینتیا گیب
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 5.7/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز –
در بسیاری از فیلمهای فرانکی، نام اثر ارتباط دقیقی با محتوای آن ندارد و گاهی حتی باعث برداشت نادرست مخاطب میشود؛ اما «حکم مرگ» از این قاعده مستثناست. عنوان فیلم بهطور مستقیم با داستان و فضای کلی آن ارتباط دارد و حتی درک دقیقتری از موقعیت شخصیت اصلی ارائه میدهد. حکم مرگ که در سال ۱۹۹۰ اکران شد، از نمونههای قابلتوجه در فهرست بهترین فیلم های اکشن ژان کلود ون دام محسوب میشود.
داستان فیلم حول افسر پلیسی به نام «لوئیس بروک» میچرخد. او بهصورت مخفیانه و با هویت جعلی به زندانی در کالیفرنیا فرستاده میشود تا راز قتلهای زنجیرهای و مشکوکی را که در آن زندان رخ داده، کشف کند. در جریان تحقیقاتش، با قاتلی روانپریش و خطرناک به نام «کریستین نایلور» روبهرو میشود؛ زندانیای که خود را “مرد شنی” مینامد و سابقهای ترسناک در آزار و قتل دارد.
با وجود نظرات متناقض منتقدان نسبتبه برخی بخشهای روایی و شخصیتپردازی، فضاسازی دلهرهآور و صحنههای اکشن فیلم با استقبال روبهرو شد. بازی فیزیکی ون دام در کنار فضاسازی تنشزا، باعث شد فیلم در گیشه عملکردی موفق داشته باشد و با وجود بودجه محدود، فروشی بیش از ۴۶ میلیون دلار را ثبت کند.
فیلم نه عقبنشینی، نه تسلیم – No Retreat, No Surrender
- سال اکران: 1986
- ژانر: اکشن، جنایی، کمدی
- کارگردان: کری یوئن
- بازیگران: ژان کلود ون دام، کورت مککینی و مانگ هویی
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز/ 5.6/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 80/100
این فیلم با عنوان «No Retreat, No Surrender» که در سال ۱۹۸۶ منتشر شد، یکی از قدیمیترین و بهترین فیلم های اکشن کمدی ژان کلود ون دام به شمار میآید و نقش مهمی در آغاز مسیر حرفهای او در سینما داشت. اگرچه در نقش شخصیت منفی ظاهر میشود، اما حضورش بهقدری تاثیرگذار بود که توجه مخاطبان و تهیهکنندگان را به خود جلب کرد و مسیر شهرتش را هموار ساخت.
داستان فیلم درباره جیسون استیلول، نوجوانی علاقهمند به هنرهای رزمی است که پس از مهاجرت به شهر جدید، با مشکلاتی در مدرسه و زندگی شخصی مواجه میشود. او با روح بروس لی که در قالب مربی ظاهر میشود، ارتباط برقرار میکند و با آموزشهایی که دریافت میکند، آماده رویارویی با تهدیدات جدید میشود.
نقش ون دام در این فیلم، شخصیتی روس به نام ایوان کراسکی است؛ یک مبارز حرفهای و خشن که نماینده یک گروه جنایتکار است و در مسابقات رزمی شرکت میکند. اگرچه دیالوگهای ون دام در این فیلم بسیار محدود هستند، اما حرکات رزمی و حضور فیزیکی او از نقاط قوت محسوب میشود.
«No Retreat, No Surrender» با تلفیق فضای رزمی، نوجوانپسند و فانتزی به اثری متمایز در ژانر اکشن-مبارزهای دهه ۸۰ تبدیل شد. این اثر نهتنها ادای احترامی آشکار به بروس لی است، بلکه فرصتی برای معرفی یک چهره تازه و پرانرژی چون ژان کلود ون دام به مخاطبان جهانی فراهم کرد.
فیلم آخرین مزدور – The Last Mercenary
- سال اکران: 2021
- ژانر: کمدی، اکشن
- کارگردان: دیوید چارون
- بازیگران: ون دام، آلبان ایوانف، اریک ژودور، پاتریک تیمسیت
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 5.3/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 58/100
فیلم The Last Mercenary فرصتی بود تا ژان کلود ون دام از مسیر همیشگی فیلمهای اکشن دو دهه اخیر فاصله بگیرد و نقش متفاوتی را تجربه کند. او در این اثر، در قالب یک مامور سابق دولت ظاهر میشود که پس از سالها، برای نجات پسرش—که به اشتباه به جرمی جدی متهم شده—به فرانسه بازمیگردد.
در این سینمایی، ون دام توانست جنبههایی متفاوت از تواناییهای خود را به نمایش بگذارد؛ از اجرای دقیق صحنههای اکشن گرفته تا بروز ظرافتهای طنزآمیز و شخصیتپردازی کمیک، که پیش از این کمتر در کارهایش دیده میشد. این نقشآفرینی برای مخاطبانی که با فیلمهای رزمی کلاسیک او خاطره دارند، هم تداعیگر دوران طلاییاش بود و هم نشانهای از تطبیقپذیری او با قالبهای تازه در سینما.
فیلم دشمنان نزدیک – Enemies Closer
- سال اکران: 2013
- ژانر: اکشن و دلهرهآور
- کارگردان: پیتر هایمز
- بازیگران: ون دم، تام اورت اسکات، اورلاندو جونز، لینزی کوکر
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 5.1/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 79/100
این فیلم یکی از متفاوتترین نقشآفرینیهای ژان کلود ون دام را به نمایش میگذارد؛ جایی که او برخلاف تصویر همیشگی قهرمان مثبت، در قالب یک آنتاگونیست کاریزماتیک و غیرقابل پیشبینی ظاهر میشود. داستان درباره دو دشمن قدیمی است که در منطقهای جنگلی در مرز آمریکا و کانادا به دام گروهی از قاچاقچیان مواد مخدر میافتند.
ون دام، در نقش رهبر این گروه، تهدید اصلی برای جان آنهاست. با وجود خصومتهای گذشته، این دو مجبور میشوند برای بقا و نجات از این موقعیت مرگبار، همکاری کنند. این فیلم نشان میدهد که در برخی موارد، حتی دشمنان قدیمی هم میتوانند برای رسیدن به هدف مشترک خود با یکدیگر همکاری کنند.
فیلم کیکبوکسور: تلافی – Kickboxer: Retaliation
- سال اکران: 2018
- ژانر: اکشن و رزمی
- کارگردان: دیمیتری لوگوتتیس
- بازیگران: ژان کلود ون دام، آلن موسی، کریستوفر لمبرت، رونالدینیو و مایک تایسون
- امتیاز در ای ام دی بی (IMDb): امتیاز 5/10
- امتیاز در راتن تومیتوز (Rotten Tomatoes): امتیاز 92/100
قرار گرفتن Kickboxer: Retaliation در فهرست آثار موفق ژان کلود ون دام ممکن است برای بسیاری غافلگیرکننده باشد، اما این فیلم در وبسایت Rotten Tomatoes بالاترین امتیاز را میان آثار این بازیگر به خود اختصاص داده است. اثری که در سال ۲۰۱۸ اکران شد و ادامهای بر Kickboxer: Vengeance محسوب میشود، با بهرهگیری از صحنههای مبارزه چشمگیر و اکشنی پرتنش توانسته جایگاه ویژهای در میان بهترین فیلم های رزمی کسب کند.
ماجرا یک سال پس از وقایع قسمت قبلی دنبال میشود، جایی که کورت اسلون (با بازی آلن موسی) سوگند خورده بود هرگز به تایلند بازنگردد. بعد از مدتی برخلاف این تصمیم هنگامی که برای یک مسابقه مهم در رشته MMA آماده میشود، بار دیگر سر از زندانی در تایلند درمیآورد.
بااینحال آنچه Kickboxer: Retaliation را از دیگر آثار مشابه متمایز میکند، ترکیب چهرههای شناختهشده دنیای ورزش با فضای سینمای رزمی است. حضور ورزشکارانی مانند رونالدینیو، ستاره فوتبال برزیل، و مایک تایسون، قهرمان سابق بوکس سنگینوزن، در کنار ژان کلود ون دام، به فیلم بُعد تازهای بخشیده و برای علاقهمندان به سبک اکشن و مبارزه، تجربهای سرگرمکننده و متفاوت رقم زده است.
با بودجهای حدود ۱۲ میلیون دلار و اکرانی محدود، Kickboxer: Retaliation بیش از آنکه بهدنبال موفقیت گیشهای باشد، برای طرفداران اکشن ساخته شده است. این فیلم مانند بسیاری از آثار ون دام، لحظاتی سرشار از خشونت سینمایی، مبارزههای تماشایی و فضای آدرنالینمحور را برای مخاطب به ارمغان میآورد.
برترین فیلم های ژان کلود ون دام کدام اند؟
ژان کلود که معمولا با نام JCVD شناخته میشود، اکنون یکی از بزرگترین ستارگان اکشن و نمادی از هنرهای رزمی در صنعت هالیوود به حساب میآید. در این مطلب سعی شد تا بهترین فیلم های فرانکی را به شما معرفی کنیم تا بتوانید انتخاب درست و آسانی برای تماشای برترین آثار این بازیگر مطرح در سینمای هالیوود داشته باشید.
جالب است بدانید که یکی از فعالیتهای برجسته او، در کنار سینما، مربوط به یک تبلیغ عجیب و خاص برای کامیون ولوو است. در این تبلیغ، ون دام با خونسردی و مهارت خیرهکنندهاش، با ایستادن بین دو کامیون که نزدیک به هم در حال حرکت بودند، باری دیگر خود را بر سر زبانها انداخت.
نظر شما درباره آثار و نقشآفرینیهای فرانکی چیست؟ کدام اثر را بهترین فیلم ژان کلود میدانید؟ نظر خود را با ما و دیگر همراهان ویدو به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول:
1) بهترین فیلم های فرانکی کدام است؟
میتوان به فیلمهای برتر ژان کلود که شامل “رینگ خونین”، “تقلب” و “کیک بوکسور: تلافی” میشوند، اشاره کرد. در این فهرست، علاوه بر این سه فیلم، هفت فیلم دیگر از بهترین فیلمهای اکشن فرانکی ون دام وجود دارد که در بالا بررسی شده است.
2) جدیدترین فیلم فرانکی چه نام دارد؟
