یک کارشناس علوم کامپیوتر و رمزنگاری به نام نیک سزابو (Nick Szabo)، سال ۱۹۹۶ ایدهٔ اولیهٔ پروژه‌ای را مطرح کرد که پس از چند سال، نسخه‌های مختلفی از آن منتشر شد. این ایده که منجربه خلق قرارداد هوشمند شد، در سال ۲۰۰۹ و همزمان با معرفی بیت کوین و شبکهٔ بلاکچین، موردتوجه قرار گرفت. در این نوشته تلاش می‌کنیم تا اسمارت کانترکت را همراه با نحوهٔ عملکرد، مزایا و معایب و کاربردهای آن مورد بررسی قرار دهیم. مقاله را تا پایان بخوانید.
قرارداد هوشمند چیست؟
دستگاه‌های فروش خودکار آب‌میوه در سطح شهر را در نظر بگیرید؛ در این دستگاه‌ها، فروشنده‌ای وجود ندارد که واسطه‌ٔ میان کارخانه و خریدار باشد. مشتری محصول موردنظر خود را انتخاب و پول را وارد دستگاه تمام اتوماتیک می‌کند، سپس دستگاه با توجه به برنامهٔ مشخص‌شده، آن محصول را در اختیار خریدار قرار می‌دهد. قرارداد هوشمند (Smart Contract) تقریبا به همین شکل عمل می‌کند. در این قراردادها، خریدار بدون هیچ واسطه‌ای، مبلغ موردنیاز برای معامله را وارد حساب بلاکچین خود می‌کند و این مبلغ با توجه به مفاد قرارداد، به حساب طرف دیگر معامله واریز می‌شود.
در یک بررسی تخصصی‌تر، اسمارت کانترکت را می‌توان پروتکلی مانند اپلیکشن‌ها دانست که توسط برنامه‌نویسان کدنویسی شده و در صورت اجرای درست و دقیق، به اجرا در می‌آید. شرایط انجام این قراردادها پیش از اجرا، به‌طور کامل و دقیق، کدنویسی می‌شود و سپس بر بستر یک دفتر کل توزیع‌شده و غیرمتمرکز به نام بلاکچین اجرا می‌شوند.
همان‌طور که احتمالاً می‌دانید، تمامی اطلاعات در بلاکچین، میان تمام اعضای آن توزیع می‌شود و پس از انتشار قابل تغییر نیست. با توجه به همین ویژگی، قرارداد هوشمند نیز پس از انتشار غیرقابل تغییر خواهد بود. همچنین این قراردادها پس از اجرا و قبل از موعد انقضا، توسط هیچ شخصی قابل توقف نیستند.
-
تفاوت با قرارداد سنتی
قردادهای سنتی که از رواج بیشتری در جهان برخوردار هستند، همواره برای تنظیم قرارداد به یک واسطه نیاز دارند. طبیعی است که این واسطه یا شخص ثالث، برای تنظیم قرارداد مبلغی را به‌عنوان کمیسیون دریافت خواهد کرد. قراردادهای سنتی امکان تغییر یا حذف را دارند و امکان بدقولی و حتی تقلب از سوی هرکدام از طرفین معامله وجود دارد.
در طرف مقابل، قراردادهای هوشمند نیازی به واسطه ندارند و مانند تمام تراکنش‌های ارز دیجیتال در بستر بلاکچین، به‌صورت همتابه‌همتا (P2P) بین دو طرف انجام می‌گیرد. از سوی دیگر، غیرقابل تغییر بودن مفاد و شرایط قرارداد پس از تنظیم و انتشار، امکان فسخ یک‌طرفه و تقلب در آن را از بین میبرد.
-
کاربردها
امروزه از در صنعت بیمه، بنگاه‌های معاملاتی، خرید ارز دیجیتال، ماشین‌های خود‌ران، انتخابات و رأی‌گیری، علوم پزشکی و درمانی، مالکیت معنوی (قوانین کپی‌رایت)، قراردادهای تجاری و اقتصادی میان دولت‌ها و…، همگی جز مواردی هستند که امروزه Smart Contract در آن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مزایا و معایب قرارداد هوشمند
استفاده از قرارداد هوشمند مزایا و معایب مختلفی دارد که بهتر است پیش از استفاده، از وجود آن‌ها آگاه باشید. در این بخش از مقاله، این مزایا و معایب مربوط به Smart Contract را به‌طور مختصر مورد بررسی قرار می‌دهیم.
-
مزایا
در ابتدا به معرفی مزیت‌هایی می‌پردازیم که با استفاده از این قراردادها، در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. موارد زیر 6 مزیت بزرگ این پروژه هستند:
۱. حذف واسطه‌ها: خود مختار بودن اصلی‌ترین ویژگی این قراردادهاست. طرفین قرارداد بدون دخالت دیگران، تنظیم و اجرای آن‌ها را برعهده دارند.
۲. قابل اعتماد بودن: استفاده از سیستم رمزنگاری و اجرا در بستری غیرمتمرکز و توزیع‌شده، احتمال هرگونه مشکل مانند فسخ یک‌طرفه یا تقلب را از بین میبرد.
۳. امنیت: سیستم رمزنگاری احتمال هک‌شدن قرارداد و سرقت داده‌های آن را ازبین میبرد.
۴. کاهش هزینه‌ها: استفاده از این قرارداد برای انجام معاملات، نیاز به پرداخت هزینهٔ دفاتر اسناد رسمی، بنگاه‌های معاملات ملکی و… را ازبین برده‌است.
۵. تنوع: قراردادهای هوشمند در طیف گسترده‌ای قابل اجرا هستند که برای هر معامله، می‌توان از این تنوع بالا بهره برد.
۶. کارآمد بودن: این نوع از قراردادها ماهیت فیزیکی ندارند و جابه‌جایی، انتقال و ارسال آن‌ها بسیار آسان‌تر از قراردادهای سنتی است. همچنین طرفین قرارداد محدودیتی برای مکان امضا ندارند و همین ویژگی باعث کارآمدتر شدن و صرفه‌جویی در زمان می‌شود.
-
معایب
بدون شک استفاده از اسمارت کانترکت معایبی هم دارد که در این بخش، 4 مورد از آن‌ها را بیان می‌کنیم:
۱. خطای انسانی: کدنویسی قراردادهای هوشمند برعهدهٔ برنامه‌نویسان است، بنابراین انجام این فرایند توسط انسان، امکان خط ایجاد می‌کند. همان‌گونه که اشاره کردیم، این قردادها مانند سایر فعالیت‌های مبتنی‌بر بلاکچین غیرقابل تغییر هستند و در صورت بروز چنین خطایی، امکان اصلاح آن وجود ندارد.
۲. رسمی نبودن: هیچ‌کدام از دولت‌ها و نهادهای قانونی، تاکنون Smart Contract را به‌رسمیت نشناخته‌اند، بنابراین موضع نهادهای رسمی در رابطه با این فناوری همچنان نامشخص است و ممکن است با ورود این نهادها، قوانین جدیدی در رابطه با آن وضع شود.
۳. هزینه‌های بالای تنظیم: تنظیم این نوع قرارداد برای یک برنامه‌نویس مبتدی امکان‌پذیر نیست. این فرایند باید به افراد مسلط به کدنویسی، قوانین و ساختار بلاکچین سپرده شود که قطعاً هزینهٔ بالایی نیز خواهد داشت.
4. کاهش حریم خصوصی: می‌دانیم که اطلاعات در بلاکچین، میان تمام نودهای شبکه (کاربران) توزیع می‌شود. با وجود این‌که انتشار جزئیات قرارداد برای تمام اعضای شبکه امنیت آن را بالا میبرد، اما می‌تواند حریم خصوصی طرفین را تحت‌الشعاع قرار دهد.
کلام پایانی
قرارداد هوشمند یک پروتکل مانند اپلیکشن‌هاست که توسط برنامه‌نویسان کدنویسی شده و در صورت اجرای درست و دقیق، به اجرا درمی‌آید. این پروژه برای اولین بار در سال 1998 و توسط نیک سابو، دانشمند کامپیوتر آمریکایی پایه‌گذاری شد. او در واقع این قراردادها را به‌عنوان پروتکل‌های تراکنش رایانه‌ای تعریف کرد که شرایط یک قرارداد را اجرا می‌کنند.
در این نوشته ابتدا تفاوت قراردادهای هوشمند با قراردادهای سنتی را توضیح دادیم و سپس کاربردهای آن را بیان کردیم. در پایان نیز مزایا و معایب استفاده از این فناوری را مورد بررسی قرار دادیم. حذف واسطه‌ها، قابل اعتماد بودن، امنیت، کاهش هزینه‌ها، تنوع و کارآمدی بیشتر را به‌عنوان مهم‌ترین مزیت‌ها و خطای انسانی، رسمی نبودن، هزینه‌های بالای تنظیم و کاهش حریم خصوصی را به‌عنوان 4 مورد از معایب اسمارت کانترکت نام بردیم.
منبع :
https://www.tahlilbazaar.com/news/210398/
