معرفی 10 مورد از فیلم های عباس کیارستمی برای سینمادوستان
قصد داریم نگاهی به لیست بهترین فیلم های عباس کیارستمی یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین سینماگران ایران و جهان در این مقاله داشته باشیم. همانطور که می‌دانید آثار کیارستمی با زبان تصویری خاص و نگاهی عمیق به انسان و طبیعت، جایگاه ویژه‌ای در تاریخ سینما دارند.
این هنرمند سرشناس در تاریخ ۱ تیر ۱۳۱۹ متولد شد و در ۱۴ تیر ۱۳۹۵ درگذشت. او از سال ۱۹۷۰ میلادی به‌طور جدی وارد دنیای سینما شد و بیش از ۴۰ فیلم بلند، کوتاه و مستند خلق کرد. آثاری چون سه‌گانه کوکر، کلوزآپ، طعم گیلاس و باد ما را خواهد برد ازجمله مهم‌ترین آثار او هستند.
شایان ذکر است که این کارگردان جوایز سینمایی متعددی را از آن خود کرد که مهم‌ترین آن‌ها نخل طلای جشنواره کن برای فیلم طعم گیلاس بود. وی همچنین به‌عنوان داور در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی حضور داشت و با کسب ۳۲ دستاورد شخصی، پرافتخارترین هنرمند ایران لقب گرفت.
فیلم طعم گیلاس
- سال ساخت: 1378
- بازیگران: همایون ارشادی
طعم گیلاس که به‌عنوان برترین فیلم های کیارستمی شناخته می‌شود در سال ۱۹۹۷ نخل طلای جشنواره کن را از آن خود کرد و نام سینمای ایران را در جهان پرآوازه ساخت. این اثر، کیارستمی را به‌سوی یک مینیمالیسم خاص سوق داد.
داستان فیلم درباره مردی به‌نام بدیعی است که تصمیم به خودکشی گرفته و به‌دنبال کسی می‌گردد تا پس از مرگش روی او خاک بریزد. بدیعی با سوار کردن افراد مختلف در ماشینش پیشنهادهای عجیبی را با هرکدام از آن‌ها مطرح می‌کند. پیشنهادی که در نگاه اول هولناک و غیرقابل باور به نظر می‌رسد؛ اما در پس این درخواست ساده، پرسش‌های عمیقی درباره زندگی، مرگ، معنای هستی و رابطه انسان با طبیعت نهفته است.
عنوان این اثر برگرفته از خاطره تلخ یکی از شخصیت‌هاست؛ کارگری که در موزه مشغول به کار است از تجربه خودکشی نافرجام خود می‌گوید. او از طعم تلخ گیلاسی یاد می‌کند که او را در لحظه آخر از تصمیمش منصرف کرد. این خاطره که به‌عنوان یک کنایه تلخ در فیلم مطرح می‌شود به‌طور نمادین بر پیچیدگی رابطه انسان با مرگ و زندگی تاکید می‌کند.
فیلم خانه دوست کجاست ؟
- سال ساخت: 1366
- بازیگران: بابک احمدپور، احمد احمدپور، خدابخش دفاعی، آیت انصاری، صدیقه توحیدی
فیلم خانه دوست کجاست؟ نخستین بخش از سه‌گانه کوکر محسوب می‌شود که توانست جوایز متعددی ازجمله پلنگ برنزی جشنواره لوکارنو را کسب کند. داستان فیلم براساس داستان کوتاه چرا خانم معلم گریه کرد؟ نوشته بهروز تاجور شکل گرفته است و روایت‌گر جست‌وجوی یک کودک برای پیدا کردن خانه دوستش و بازگرداندن دفتر او است. این جست‌وجو ساده بهانه‌ای برای پرداختن به موضوعات عمیق‌تری ازجمله روابط انسانی، مسئولیت‌پذیری و کشف جهان پیرامون می‌شود.
این فیلم با استقبال گسترده منتقدان و مخاطبان روبه‌رو شد و در فهرست‌های معتبر جهانی از جمله لیست تهیه‌‌شده توسط موسسه فیلم بریتانیا، جزو ده فیلم برتر ایرانی که باید قبل از 14 سالگی دید قرار گرفت. کارگردانان و منتقدان سرشناسی مانند ورنر هرتسوک، شان آکسمیکر و ژان-میشل فرودون از خانه دوست کجاست ؟ به‌عنوان یکی از آثار شاخص سینمای جهان یاد کردند.
کیارستمی در این سینمایی با استفاده از نمادها و تصاویر ساده به روایتی شاعرانه و تاثیرگذار دست یافت. وی با تمرکز بر جزئیات زندگی روزمره به عمق روان شخصیت‌ها نفوذ کرد و دغدغه‌های آن‌ها را به‌تصویر کشید. خانه دوست کجاست؟ صرفا یک فیلم کودکانه ایرانی نیست، بلکه اثری است که به مخاطب با هر سنی این امکان را می‌دهد تا به پرسش‌های بنیادین درباره زندگی و انسانیت فکر کند.
فیلم زندگی و دیگر هیچ؛ از بهترین فیلم های عباس کیارستمی
- سال ساخت: 1370
- بازیگران: فرهاد خردمند، پویا پایور، حسین رضایی، فرخنده فیضی، محرم فیضی
زندگی و دیگر هیچ دومین قسمت از سه‌گانه کوکر است که پس از زلزله گیلان ساخته شد. این فیلم روایتی شخصی و تامل‌برانگیز از جست‌وجوی یک پدر و پسر برای یافتن بازیگران فیلم قبلی خود درمیان ویرانه‌های شهر زلزله‌زده است.
این اثر با استقبال گسترده منتقدان روبه‌رو شد و جوایز متعددی ازجمله جایزه بخش نوعی نگاه جشنواره کن را کسب کرد. زندگی و دیگر هیچ به‌عنوان یکی از آثار شاخص سینمای ایران و جهان شناخته می‌شود و به‌دلیل روایت واقع‌گرایانه و تاثیرگذار خود همچنان مورد توجه مخاطبان قرار دارد.
یکی از نکات جالب‌توجه درباره این اثر مربوط‌به ماجرای ساخت موسیقی آن است. حسین علیزاده، آهنگساز برجسته ایرانی، موسیقی این فیلم را ساخته بود؛ اما به دلایل شخصی از این موسیقی در نسخه نهایی فیلم استفاده نشد. علیزاده بعدها این موسیقی را با عنوان آوای مهر منتشر کرد.
فیلم مشق شب
- سال ساخت: 1367
- بازیگران: بابک احمدپور، فرهنگ اخوان، محمدرضا نعمت‌زاده
مشق شب که لایق حضور در لیست بهترین فیلم های اجتماعی ایرانی است به‌عنوان یک تحقیق تصویری درباره چالش‌های تکالیف شب دانش‌آموزان تولید شد. این اثر که حاصل تجربه شخصی کارگردان در مواجهه با مشکلات تکالیف پسرش بود به‌سرعت به یکی از بهترین فیلم های کیارستمی تبدیل شد.
او با رویکردی ساده و صمیمی به سراغ دانش‌آموزان رفت و با طرح پرسش‌هایی مستقیم، سختی آن‌ها در انجام تکالیف به‌تصویر کشید. این اثر نه‌تنها به چالش‌های دانش‌آموزان بلکه به مشکلات والدین به‌ویژه والدین کم‌سواد یا کم‌حوصله‌ای که توانایی کمک به فرزندان خود را ندارند، هم پرداخت. مشق شب با ارائه آمار تکان‌دهنده‌ای مبنی‌بر بی‌سوادی 37 درصد از والدین عمق و جدیت این مسئله را به تصویر کشید. همچنین، این کارگردان با مقایسه سیستم آموزشی ایران با سایر کشورها به نقد ساختار آموزشی موجود پرداخت و لزوم اصلاح آن را مورد تاکید قرار داد.
یکی از نکات قابل‌توجه در مورد مشق شب واکنش‌های متفاوت به آن بود. از یک سو، این فیلم با استقبال گسترده مخاطبان و منتقدان روبه‌رو و به‌عنوان یک اثر مستند ارزشمند شناخته شد. از سوی دیگر، این اثر سینمایی مورد انتقادهای شدید برخی از مسئولان آموزشی قرار گرفت. عباس کیارستمی در پاسخ به این انتقادها بر نقش هنرمند به‌عنوان ناظر و منتقد جامعه تاکید کرد و بیان داشت که هنرمندان وظیفه دارند به مشکلات جامعه بپردازند و به‌دنبال راه حلی برای آن باشند.
فیلم ده
- سال ساخت: 1381
- بازیگران: مانیا اکبری، امین ماهر، کامران عدل
مقاله بهترین فیلم های عباس رستمی را با ده ادامه می‌دهیم. این فیلم با استفاده از فرمی ساده و مبتکرانه به بررسی زندگی زنان ایرانی و دغدغه آن‌ها می‌پردازد. در سینمایی ده، شخصیت اصلی که زنی میانسال است در ده سکانس جداگانه با افراد مختلف ازجمله پسرش، خواهرش، یک تازه عروس آینده و یک روسپی گفت‌وگو می‌کند. این گفت‌گوها تصویری چندوجهی از زندگی زنان ایرانی و چالش‌های آن‌ها را ارائه می‌دهد.
کیارستمی در ساخت ده از تکنیک‌های سینمایی نوآورانه‌ای بهره برد. انتخاب فضای محدود یک خودرو به‌عنوان لوکیشن اصلی فیلم، فضایی صمیمی و محرمانه برای گفت‌وگوها فراهم آورد. حذف موسیقی متن و به‌کارگیری بازیگران غیرحرفه‌ای نیز به طبیعی‌تر شدن دیالوگ‌ها و تعاملات شخصیت‌ها کمک شایانی کرد.
این اثر جوایز متعددی را در جشنواره‌های داخلی و بین‌المللی کسب کرد، در فهرست ۵۰۰ فیلم برتر تاریخ سینما قرار گرفت و در نظرسنجی بی‌بی‌سی به‌عنوان یکی از ۱۰۰ فیلم برتر قرن بیست‌ویکم انتخاب شد. کیارستمی در مورد ساخت ده بیان می‌کند که ساخت این اثر بدون استفاده از دوربین دیجیتال امکان‌پذیر نبود. او همچنین بر اهمیت حذف فیلمنامه و موسیقی متن در این فیلم تاکید داشت و معتقد بود که این موارد به او اجازه داد تا به‌عنوان یک کارگردان آزادانه‌تر عمل کند.
فیلم کپی برابر اصل
- سال ساخت: 1389
- بازیگران: ژولیت بینوش، ویلیام شیمل، ژان-کلود کریربهراد گنجی
پس از خلق آثاری تجربی، کیارستمی این‌بار به سراغ ساخت یک فیلم سینمایی ایرانی عاشقانه رفت. کپی برابر اصل به دور از تلفیق مستند و درام، روایتی محض از رابطه پیچیده زن و مرد است.
داستان فیلم درباره یک نویسنده انگلیسی و یک زن فرانسوی فروشنده عتیقه است. نویسنده به ایتالیا سفر می‌کند تا درباره کتابش که به موضوع اصالت و کپی اختصاص دارد، سخنرانی کند. زن فرانسوی نیز چندین نسخه از این کتاب را خریداری می‌کند و از نویسنده درخواست امضا دارد. باوجود تاخیر در سخنرانی، نویسنده و زن با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند و به‌تدریج رابطه‌ای میان آن‌ها شکل می‌گیرد.
این کارگردان درباره این اثر دیدگاه عمیقی نسبت‌به عشق و روابط بین‌فردی ارائه می‌دهد. او معتقد است که درک کامل بین زن و مرد ممکن نیست، چراکه آن‌ها از جهان‌های متفاوتی می‌آیند. به گفته وی، همراهی و لذت بردن از تجربیات مشترک، مانند گوش دادن به موسیقی، می‌تواند به‌جای درک متقابل به ایجاد پیوند بین آن‌ها کمک کند. این اثر نامزد نخل طلای کن شد و ژولیت بینوش برای بازی در آن، جایزه ارزشمند کن را از آن خود کرد. درطول این اثر سینمایی، شاهد قدم زدن و گفت‌گوی زن و مردی هستیم که مرز واقعیت و خیال در صحبت‌های آن‌ها به‌تدریج محو می‌شود.
فیلم زیر درختان زیتون
- سال ساخت: 1373
- بازیگران: محمدعلی کشاورز، حسین رضایی، ظریفه شیوا، فرهاد خردمند، طاهره لادانیان
در ادامه مقاله بهترین فیلم های عباس کیارستمی به معرفی زیر درختان زیتون می‌پردازیم. این فیلم به‌عنوان سومین قسمت از سه‌گانه کوکر با نگاهی عمیق به زلزله رودبار و تاثیرات آن بر زندگی روستاییان روایت می‌شود. کیارستمی در این اثر با حفظ سبک خاص خود، واقعیت تلخ زلزله را با داستانی عاشقانه ترکیب کرد.
داستان فیلم به روایت عشق حسین به طاهره می‌پردازد. این عشق با مخالفت خانواده طاهره به‌دلیل وضعیت مالی نامناسب حسین روبه‌رو می‌شود؛ اما زلزله‌ای مهیب، همه‌چیز را دگرگون می‌کند و باعث می‌شود تا اختلاف طبقاتی حاکم در جامعه موقتا از بین بروند. حسین در این شرایط، خود را با همه یکسان می‌بیند و از این برابری موقت خوشحال است.
گروهی فیلمساز برای ساخت فیلمی مستند به روستا می‌آیند و حسین را به‌عنوان بازیگر انتخاب می‌کنند. آن‌ها همچنین طاهره را برای ایفای نقش همسر او انتخاب می‌کنند. بااین‌حال، این دختر تنها در مقابل دوربین با حسین هم‌صحبت می‌شود و در زندگی واقعی، کلمه‌ای با او حرف نمی‌زند. این تضاد میان واقعیت و بازیگری به‌خوبی نشان‌دهنده عمق رنج و دلخوری طاهره از این پسر است.
فیلم باد ما را خواهد برد
- سال ساخت: 1378
- بازیگران: بهزاد دورانی، فرزاد سهرابی، مسعود منصوری، معصومه سلیمی، بهمن قبادی، نقره ارشدی
باد ما را خواهد برد از فیلم های درام ایرانی اواخر دهه هفتاد است، زمانی‌که مرگ به‌عنوان یکی از دغدغه‌های اصلی جامعه مطرح بود. نام این فیلم که برگرفته از شعر معروف فروغ فرخزاد است با روایتی آرام و تامل‌برانگیز مفهوم مرگ را بررسی می‌کند.
داستان درباره گروهی از فیلمسازان است که با هدف ساخت مستند به یک روستای دورافتاده در کرمانشاه سفر می‌کنند. آن‌ها در انتظار مرگ یکی از اهالی روستا به رصد زندگی اهالی و آداب‌ورسوم آن‌ها می‌پردازند. دراین‌میان، سوتفاهم پیش می‌آید و اهالی روستا تصور می‌کنند که فیلمسازان برای پیدا کردن گنج به آنجا آمده‌اند.
کیارستمی در این فیلم با استفاده از تکنیک‌های سینمایی خاص خود، فضایی مملو از سکوت را ایجاد کرد. دوربین او روی جزئیات کوچک و حرکات ظریف شخصیت‌ها متمرکز می‌شود و به مخاطب این فرصت را می‌دهد تا پیام اصلی فیلم را درک کند. یکی از ویژگی‌های بارز این اثر سینمایی تلفیق عناصر مستند و درام است. فیلمساز با استفاده از بازیگران غیرحرفه‌ای و لوکیشن‌های طبیعی به واقع‌گرایی فیلم افزود.
فیلم کلوزآپ
- سال ساخت: 1368
- بازیگران: حسین سبزیان، حسن فرازمند، هوشنگ شماعی، ابوالفضل آهن خواه، مهرداد آهن خواه
کلوزآپ فیلمی مستندگونه است که روایتی جذاب از یک حادثه واقعی در ایران را به تصویر می‌کشد. این اثر با رویکردی مستند به بررسی ماجرای حسین سبزیان می‌پردازد. مردی که با جعل هویت محسن مخملباف، کارگردان مشهور ایرانی، به خانه یک خانواده نفوذ می‌کند و اتفاقاتی را رقم می‌زند.
داستان از جایی آغاز می‌شود که سبزیان با سواستفاده از شباهت ظاهری‌اش، خود را به‌عنوان این کارگردان به یک خانواده معرفی می‌کند و به بهانه ساخت فیلم وارد زندگی خصوصی آن‌ها می‌شود. ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود؛ پس از فاش شدن هویت واقعی‌اش، او دستگیر و در دادگاه محاکمه می‌شود.
کیارستمی با رویکردی واقع‌گرایانه به سراغ بازیگران اصلی این ماجرا رفت و از آن‌ها خواست تا نقش خودشان را ایفا کنند. این رویکرد، به فیلم عمق و باورپذیری بیشتری بخشید. کلوزآپ به‌دلیل نگاه عمیق کارگردان اثر به مسائل اجتماعی، توانست در جشنواره‌های معتبر بین‌المللی هم اکران شود و در لیست بهترین فیلم های عباس کیارستمی جایگاه ویژه‌ای کسب کند.
فیلم گزارش
- سال ساخت: 1357
- بازیگران: کوروش افشار، شهره آغداشلو، مصطفی طاری، مهدی منتظر، محمدباقر توکلی
گزارش اولین فیلم بلند عباس کیارستمی به‌عنوان یکی از آثار شاخص سینمای ایران در بررسی وضعیت طبقه متوسط جامعه مطرح می‌شود. این سینمایی با نگاهی دقیق و موشکافانه به زندگی روزمره یک کارمند دولت و خانواده‌اش می‌پردازد.
کوروش افشارپناه و شهره آغداشلو در نقش‌های اصلی این فیلم ایفای نقش می‌کنند. محمد فیروزکوهی، شخصیت اصلی داستان، کارمند اداره دارایی است که با مشکلات مالی و خانوادگی بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. رویدادهای فیلم پیرامون تعلیق او به‌دلیل اتهام رشوه‌خواری و تبعات آن بر زندگی شخصی و خانوادگی‌اش شکل می‌گیرد.
کارگردان با استفاده از تکنیک‌های سینمایی خاص خود به‌ویژه استفاده مکرر از لوکیشن داخل خودرو، فضای بسته و خفقان‌آوری را برای مخاطب ایجاد می‌کند. این رویکرد به‌خوبی نمایانگر وضعیت روحی و روانی شخصیت اصلی داستان و جامعه‌ای است که در آن زندگی می‌کند.
فیلم مثل یک عاشق
- سال ساخت: 1391
- بازیگران: رین تاکاناشی، تاداشی اوکونو، ریو کاسه
مثل یک عاشق آخرین فیلم برتر کیارستمی است که آثارش همواره با عمق و ظرافت خاصی همراه بود. این اثر که در ژاپن فیلمبرداری شد، به بررسی پیچیدگی‌های روابط انسانی و مسائل اجتماعی می‌پردازد. داستان درباره یک دختر جوان به‌نام آکیکو است که علاوه‌بر تحصیل در رشته جامعه‌شناسی به‌عنوان یک کارگر جنسی هم فعالیت می‌کند.
آشنایی او با تاکاشی، استاد بازنشسته‌ای که به‌جای برقراری رابطه جنسی به‌دنبال گفت‌وگو و همراهی است، داستانی پیچیده و پر ابهامی را رقم می‌زند. با ورود دوست پسر آکیکو به این رابطه، ماجرا وارد مرحله‌ای تازه می‌شود و مخاطب را به تفکر وامی‌دارد.
فیلم باوجوداینکه به اندازه برخی از آثار دیگر عباس کیارستمی مورد توجه عموم قرار نگرفت؛ اما حاوی لایه‌های پیچیده و نمادین است که با تماشای چندباره آشکارتر می‌شوند. می‌توان گفت که فیلم‌های مثل یک عاشق و کپی برابر اصل دو روی یک سکه هستند و هردو به بررسی مفاهیم مشترکی مانند حقیقت، واقعیت و هویت می‌پردازند.
فیلم تجربه
- سال ساخت: 1351
- بازیگران: پرویز نادری، حسین یارمحمدی، مصطفی طاری، آندره گوالوویچ، فیروز حبیبی
فیلم ایرانی قدیمی تجربه با روایتی ساده و درعین‌حال تأثیرگذار، داستان محمد، نوجوان یتیمی را روایت می‌کند که در یک استودیو عکاسی کار می‌کند و دلباخته دختری از طبقه‌ای اجتماعی بالاتر می‌شود. محمد که در همان استودیو اتاقی دارد و شب‌ها نیز آنجا می‌خوابد، عشقی افلاطونی به این دختر پیدا می‌کند که گهگاه به استودیو می‌آید. لبخند ساده‌ای از سوی دختر، جرقه‌ای در دل او می‌زند و محمد را وادار می‌کند تا با رفتن به خانه دختر و درخواست کار، به او نزدیک‌تر شود؛ اما این تلاش ساده به سرعت در پیچ‌وخم‌های زندگی واقعی گره می‌خورد.
کیارستمی با روایت این داستان ساده به دغدغه‌ها و آرزوهای نوجوانان می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه رویاهای کوچک می‌توانند بر زندگی افراد تاثیرگذار باشند. از ویژگی‌های بارز این فیلم، نمایش واقع‌گرایانه زندگی و احساسات یک نوجوان است. استفاده از بازیگران آماتور و فیلمبرداری در محیط‌های واقعی به فیلم حسی صمیمی و نزدیک به واقعیت بخشید.
معرفی بهترین فیلم های عباس کیارستمی
عباس کیارستمی بی‌شک یکی از تاثیرگذارترین سینماگران ایرانی و جهان است که آثارش با آرامش و عمق فلسفی، مخاطبان را به اندیشیدن وامی‌دارد. کیارستمی تنها به سینما محدود نبود و در حوزه‌های هنری دیگری مانند شعر، عکاسی، طراحی، نقاشی و موسیقی نیز فعالیت داشت.
او به‌عنوان یکی از پیشگامان موج نوی سینمای ایران در کنار سهراب شهیدثالث و پرویز کیمیاوی شناخته می‌شود؛ زیرا توانست سبک ویژه‌ای را در سینما ایجاد کند. سادگی، استفاده از کودکان، رویکرد مستندگونه، تمرکز بر فضاهای روستایی و مکالمات درون خودرو ازجمله ویژگی‌های بارز آثار این کارگردان معروف ایرانی هستند. نظر شما در مورد این تحلیل چیست؟ آیا تاکنون تجربه تماشای فیلمی از عباس کیارستمی را داشته‌اید؟ بهترین فیلم عباس کیارستمی از نظر شما کدام اثر است؟
